Cả thế giới đang đổ xô về xe điện thì bất ngờ Trung Quốc "lao ngược" lại xe xăng: Nước đi này ai đỡ nổi?

Cú lao ngược của Trung Quốc

Cuộc cách mạng xe điện của Trung Quốc dường như vừa cài số lùi.

Nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới đang tràn ngập các thị trường quốc tế với các dòng xe điện plug-in hybrid (PHEV) – loại xe chạy bằng cả pin và xăng. Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, xuất khẩu xe hybrid của nước này đã tăng hơn gấp ba lần trong nửa đầu năm 2025 so với cùng kỳ năm trước, trong khi xe thuần điện (BEV) chỉ tăng 40%.

Thị trường châu Âu hấp thụ làn sóng lớn nhất, với lượng xe hybrid Trung Quốc nhập khẩu tăng hơn sáu lần, trong khi nhập khẩu xe thuần điện lại giảm 2%.

Bỉ, cửa ngõ chính đưa ô tô vào châu Âu để phân phối khắp lục địa, đã trở thành điểm cập bến của phần lớn xe hybrid Trung Quốc, ngay cả khi châu Âu đang chật vật với các mục tiêu tham vọng về không phát thải vào năm 2035.

Các nhà sản xuất và chuyên gia phân tích ngành công nghiệp chia sẻ với Rest of World rằng, cú quay xe này của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, vốn đang kiểm soát hơn một nửa nhu cầu xe điện toàn cầu với doanh số 11 triệu chiếc mỗi năm, cho thấy thế giới vẫn chưa sẵn sàng từ bỏ động cơ đốt trong.

Dù xe plug-in hybrid thải ra ít hơn khoảng 30% carbon so với xe xăng truyền thống, việc chúng vẫn sử dụng nhiên liệu hóa thạch có thể trì hoãn quá trình chuyển đổi toàn cầu sang không phát thải trong nhiều năm.

"Chúng tôi đã nhận thấy một sự thay đổi chiến lược của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc khi đưa cả xe PHEV vào danh mục xuất khẩu”, Bill Russo, CEO của công ty tư vấn chiến lược và đầu tư Automobility có trụ sở tại Thượng Hải, cho biết.

"Ở những thị trường mà cơ sở hạ tầng hoặc các chính sách khuyến khích cho xe thuần điện còn yếu, PHEV mang lại một giải pháp thiết thực và cho phép các công ty Trung Quốc cạnh tranh về giá cả, phạm vi hoạt động và hiệu suất."

Xe plug-in hybrid chiếm gần một phần ba tổng kim ngạch xuất khẩu xe điện của Trung Quốc. Chúng đã biến chiến lược xuất khẩu vốn chỉ tập trung vào xe thuần điện thành một chiến lược đa hướng, giúp giải quyết những hạn chế về cơ sở hạ tầng và nỗi lo của người tiêu dùng về việc hết pin giữa đường.

Lượng xe plug-in hybrid mà hãng xe lớn của Trung Quốc là BYD xuất khẩu sang Brazil, thị trường nước ngoài lớn nhất của họ, hiện đã cao gần gấp đôi so với các mẫu xe thuần điện.

Khả năng xoay chuyển nhanh chóng của công ty phản ánh sự linh hoạt mà các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã phát triển để đáp ứng nhu cầu của thị trường quốc tế.

Các chính sách thương mại của châu Âu đã thúc đẩy xu hướng này. Trong khi Liên minh châu Âu (EU) áp thêm thuế quan đối với xe thuần điện của Trung Quốc để bảo vệ các nhà sản xuất địa phương, thì xe plug-in hybrid lại thoát khỏi các rào cản thương mại, tạo ra một lỗ hổng không ngờ tới mà các công ty Trung Quốc đã khai thác triệt để.

Khoảng trống về cơ sở hạ tầng sạc vẫn là động lực cơ bản của sự thay đổi. Các thị trường từ Đông Nam Á đến Mỹ Latinh đều thiếu mạng lưới trạm sạc cần thiết để hỗ trợ việc áp dụng đại trà xe thuần điện, khiến xe hybrid trở thành một giải pháp thỏa hiệp hấp dẫn, vừa giải quyết nỗi lo về phạm vi hoạt động, vừa mang lại một số lợi ích về môi trường.

"Nếu tôi chỉ tập trung sản xuất xe thuần điện, tôi sẽ bỏ lỡ 50% thị trường xe năng lượng mới," Vincent Wong, Phó chủ tịch điều hành của hãng xe Trung Quốc SAIC-GM-Wuling, chia sẻ tại Triển lãm Ô tô Quốc tế Gaikindo Indonesia vào tháng 7.

"Xe PHEV có chỗ đứng riêng. Quá trình chuyển đổi sang xe thuần điện thực sự phụ thuộc vào chính sách và hệ sinh thái của mỗi quốc gia."

Trung Quốc quá linh hoạt

Các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản đã tiên phong xu hướng hybrid từ nhiều thập kỷ trước, với Toyota và Honda là những người dẫn đầu. Các dòng xe hybrid truyền thống của họ tự tạo ra điện trong quá trình lái và phanh mà không cần cắm sạc.

Các công ty Trung Quốc tham gia muộn hơn nhiều với một cách tiếp cận khác: xe plug-in hybrid mà chủ sở hữu có thể sạc tại nhà hoặc tại các trạm sạc, giúp xe đi được quãng đường dài hơn bằng điện trước khi động cơ xăng khởi động.

"Hầu hết mọi người thường nghĩ theo kiểu, 'Thế giới sẽ hoàn toàn chuyển sang xe điện, hay vẫn dùng xe xăng?'", Michael Dunne, cựu chủ tịch General Motors nói với Rest of World. "Thực tế là, sẽ có sự phân bổ đa dạng các loại hệ truyền động tùy thuộc vào khách hàng, khu vực, quốc gia và mức thu nhập."

Làn sóng xuất khẩu xe hybrid của Trung Quốc có thể kéo dài từ ba đến năm năm trước khi công nghệ pin và cơ sở hạ tầng bắt kịp với các tham vọng. Nhưng ông cũng nhấn mạnh rằng, bất chấp bước rẽ hiện tại, tiềm năng dài hạn của xe điện vẫn rất lớn, và sự trỗi dậy của xe hybrid chỉ mang tính chiến thuật hơn là chiến lược.

"Đây là một giai đoạn chuyển tiếp, không phải là một sự đảo ngược”, Russo nói.

Sự linh hoạt của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc trong việc cung cấp các tùy chọn động cơ mang lại cho họ một lợi thế rõ ràng. Không giống như các đối thủ chỉ cam kết với một công nghệ duy nhất, các công ty Trung Quốc có thể điều chỉnh danh mục sản phẩm của mình để phù hợp với điều kiện và quy định của từng địa phương.

Các nhà phân tích cho biết, nhiều nhà sản xuất ô tô Trung Quốc sẽ tiếp tục sản xuất xe hybrid miễn là còn có nhu cầu. Việc củng cố thị trường nội địa đã khiến thành công trong xuất khẩu trở nên quan trọng, bất kể công nghệ dưới nắp capo là gì.

Những dự đoán về một cuộc chuyển đổi nhanh chóng và toàn diện sang xe thuần điện đã nhường chỗ cho một hiện thực phức tạp hơn, nơi nhiều công nghệ sẽ cùng tồn tại lâu hơn dự kiến.

"PHEV là một cây cầu chuyển tiếp – chúng tốt hơn xe thuần xăng”, ông Dunne nói. "Tốc độ chuyển sang xe điện không nhanh như một số người kỳ vọng, nhưng nó vẫn đang đi đúng hướng."