Thuế quan 25% mà Tổng thống Mỹ Donald Trump áp lên hàng hóa nhập khẩu từ Canada và Mexico vào Mỹ đã chính thức có hiệu lực từ 0h01 ngày thứ Ba (4/3) theo giờ Mỹ. Cùng với đó, ông Trump cũng tăng gấp đôi thuế quan bổ sung đối với hàng hóa Trung Quốc lên 20%.
Những động thái trên đẩy xung đột thương mại giữa Mỹ với ba đối tác thương mại lớn nhất của nước này lên một nấc thang mới. Thuế quan mới - có thể gây đảo lộn dòng chảy của gần 2,2 nghìn tỷ USD thương mại hàng hóa hai chiều giữa Mỹ với ba nền kinh tế - bắt đầu được thực thi chỉ vài giờ sau khi ông Trump tuyên bố cả ba nước hành động không đủ để ngăn dòng chất cấm có thể gây chết người fentanyl và các tiền chất của fentanyl xâm nhập vào Mỹ.
NHỮNG ĐÒN "ĂN MIẾNG TRẢ MIẾNG"
Trung Quốc có động thái trả đũa ngay lập tức, tuyên bố áp thêm thuế quan 10-15% lên một số hàng hóa Mỹ từ ngày 10/3, đồng thời áp hạn chế xuất khẩu mới đối với một số thực thể Mỹ. Sau đó, Bắc Kinh còn cho biết đã khiếu nại về thuế quan mới mà Mỹ áp lên nước này lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).
Canada và Mexico - hai quốc gia láng giềng đã có mối quan hệ thương mại gần như phi thuế quan với Mỹ trong suốt 3 thập kỷ - cũng nhanh chóng đưa ra kế hoạch trả đũa.
Thủ tướng Canada Justin Trudeau nói Ottawa sẽ áp thuế quan 25% lên khoảng 30 tỷ đôla Canada (20,7 tỷ USD) hàng nhập khẩu từ Mỹ và thêm 125 tỷ đôla Canada hàng Mỹ nữa nếu ông Trump vẫn giữ nguyên thuế quan đối với nước này sau 21 ngày. Trước đó, ông Trudeau nói rằng Canada sẽ nhắm vào các sản phẩm bia, rượu vang, rượu bourbon, thiết bị gia dụng và nước cam Florida của Mỹ.
“Thuế quan sẽ đảo lộn một mối quan hệ thương mại cực kỳ thành công”, ông Trudeau nói, và nhấn mạnh rằng thuế quan sẽ vi phạm thỏa thuận tự do mậu dịch Mỹ - Mexico - Canada mà ông Trump ký trong nhiệm kỳ trước của ông.
Thủ hiến bang Ontario, ông Doug Ford nói với hãng tin NBC rằng ông sẵn sàng dừng việc vận chuyển nicken và cung cấp điện cho Mỹ từ tỉnh này.
Bộ Kinh tế Mexico nói Tổng thống Claudia Sheinbaum sẽ công bố biện pháp trả đũa Mỹ vào ngày thứ Ba.
Ủy ban châu Âu (EC) cho biết “rất lấy làm tiếc” về quyết định thuế quan của ông Trump, cho rằng động thái này có thể gây đảo lộn thương mại toàn cầu. Gần đây, ông Trump đã nêu ý tưởng áp thuế quan 25% lên hàng hóa nhập khẩu từ Liên minh châu Âu (EU).
Thuế quan 10% mà ông Trump vừa áp thêm lên hàng hóa Trung Quốc là sự bổ sung cho mức thuế 10% mà ông đã áp lên nước này hôm 2/4 với mục đích trừng phạt Mỹ vì cuộc khủng hoảng fentanyl ở Mỹ. Mức thuế 20% này cộng thêm vào thuế quan lên tới 25% mà ông Trump đã áp lên khoảng 370 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc vào Mỹ mỗi năm trong nhiệm kỳ cầm quyền đầu tiên của ông.
Một số sản phẩm trong số này đã bị Mỹ tăng mạnh thuế quan dưới thời Tổng thống Joe Biden. Năm ngoái, ông Biden tăng gấp đôi thuế quan đối với chất bán dẫn Trung Quốc lên 50% và tăng gấp 4 lần thuế quan đối với ô tô điện Trung Quốc lên hơn 100%.
Thuế quan 20% mới sẽ áp dụng đối với nhiều sản phẩm hàng điện tử tiêu dùng từ Trung Quốc vào Mỹ trước đó chưa bị áp thuế quan, gồm điện thoại thông minh, máy tính laptop, máy chơi video, đồng hồ thông minh, loa và thiết bị bluetooth.
Các mặt hàng Mỹ bị Trung Quốc áp thuế quan trả đũa ngày 4/3 gồm nhiều mặt hàng nông sản như một số loại thịt, ngũ cốc, bông, hoa quả, rau và sản phẩm từ sữa. Trung Quốc đưa 25 công ty Mỹ vào danh sách hạn chế đầu tư và xuất khẩu trên cơ sở an ninh quốc gia. Bộ Thương mại Trung Quốc nói thuế quan của Mỹ vi phạm các nguyên tắc WTO và “xói mòn cơ sỏ của hợp tác kinh tế và thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ”.
THUẾ QUAN GÂY THIỆT HẠI LỚN
Trong cuộc chiến thương mại ở nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, nông dân Mỹ đã chịu thiệt hại lớn. Họ mất khoảng 27 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu và bị mất thị phần ở Trung Quốc vào tay nông dân Brazil.
Thuế quan của Mỹ đối với hàng hóa Mexico và Canada có thể gây ảnh hưởng tiêu cực lớn hơn nhiều đối với nền kinh tế Bắc Mỹ vốn có mức độ hội nhập cao. Ba quốc gia Bắc Mỹ phụ thuộc nhiều vào hoạt động xuất nhập khẩu giữa ba nước để sản xuất máy móc, lọc hóa năng lượng và chế biến hàng nông sản.
“Quyết định bất cẩn ngày hôm nay của chính quyền Mỹ sẽ đẩy Canada và Mỹ rơi vào suy thoái, mất việc làm và thảm họa kinh tế”, CEO Hội đồng Thương mại Canada, bà Candance Laing, nói trong một tuyên bố. “Thuế quan chính là một loại thuế đánh vào người dân Mỹ”.
Ông Matt Blunt, Chủ tịch Hội đồng chính sách ô tô Mỹ - một tổ chức đại diện cho các hãng xe Mỹ, kêu gọi miễn thuế quan cho những mẫu xe đáp ứng tiêu chuẩn về hàm lượng khu vực của Mỹ - Mexico - Canada.
Từ trước khi thuế quan được áp, số liệu của Mỹ công bố ngày thứ Hai cho thấy giá hàng hóa đầu vào ở cổng nhà máy nước này đã tăng lên mức cao nhất gần 3 năm. Đây là dấu hiệu cho thấy một làn sóng thuế quan mới có thể gây suy yếu hoạt động sản xuất.
SẮP TỚI SẼ CÓ THÊM THUẾ QUAN GÌ?
Kể từ sau khi nhậm chức vào hôm 20/1, ông Trump đã liên tục công bố các kế hoạch và ý tưởng thuế quan mới.
Trong đó, thuế quan 25% áp lên toàn bộ thép vào nhôm nhập khẩu sẽ có hiệu lực từ ngày 12/3, xóa bỏ tất cả các trường hợp miễn trừ trước đó. Ông Trump đã cho mở một cuộc điều tra để làm căn cứ cho việc áp thuế quan có đi có lại lên tất cả các đối tác thương mại của Mỹ, dự kiến có kết quả vào đầu tháng 4. Nếu thuế quan này được áp, ảnh hưởng nặng nề nhất có thể rơi vào các nước EU.
Hôm thứ Bảy vừa rồi, ông cho mở một cuộc điều tra an ninh quốc gia đối với gỗ và các sản phẩm gỗ nhập khẩu mà kết quả có thể dẫn tới áp thuế quan mạnh tay. Canada, vốn đã bị Mỹ áp thuế quan 14,5% đối với gỗ mềm, có thể sẽ bị ảnh hưởng đặc biệt mạnh.
Tuần trước, ông Trump tái khởi động một cuộc điều tra đối với các quốc gia đánh thuế dịch vụ số, đề xuất áp phí lên tới 1,5 triệu USD đối với mỗi tàu do Trung Quốc sản xuất vào cảng Mỹ,v à mở một cuộc điều tra bán phá giá đối với đồng nhập khẩu.
Ngoài ra, ông Trump cũng có ý định áp thuế quan 25% lên con chip, dược phẩm và ô tô nhập khẩu.
