Khi Nicola Tettamanti xem tin tức vào buổi sáng ngày thứ Sáu (3/8), phản ứng đầu tiên của ông là không thể tin được, bởi chỉ sau một đêm, Tổng thống Donald Trump đã áp thuế quan đối với Thụy Sỹ ở mức gần như cao hơn so với bất kỳ quốc gia nào trên thế giới.
Ông Tettamanti là CEO của Tecnopiz - một doanh nghiệp sản xuất dụng cụ chính xác có tuổi đời 55 năm ở Thụy Sỹ. Ông đã lên kế hoạch trong tương lai gần sẽ mở rộng hoạt động hơn nữa ở Mỹ bằng cách mở một văn phòng ở bang Indiana. Thị trường Mỹ chiếm 1/5 nhu cầu đối với các sản phẩm của Tecnopinz, chủ yếu là linh kiện máy móc công nghiệp dùng để sản xuất ô tô, máy bay và đồng hồ. “Tôi đã phải đọc đi đọc lại thông tin vì nghĩ đó là tin giả. Đây là một kịch bản thảm khốc”, ông Tettamanti nói nói với tờ báo Wall Street Journal.
MỨC THUẾ QUAN ĐE DỌA KINH TẾ THỤY SỸ
Ở quốc gia vốn nổi tiếng về sự trung lập và trật tự, người Thụy Sỹ đang cảm thấy sốc và hoang mang trước quyết định của ông Trump áp mức thuế 39% lên hàng hóa của nước này xuất khẩu sang Mỹ, cao hơn thuế suất đối với tất cả các nền kinh tế khác trên thế giới trừ Lào, Myanmar và Syria trong sắc lệnh hành pháp về thuế đối ứng mà ông ký vào hôm 31/7. Với mức thuế này, Thụy Sỹ là một trong số ít quốc gia bị áp thuế suất mới của thuế đối ứng cao hơn so với mức mà ông Trump đưa ra vào đầu tháng 4. Ở kế hoạch thuế đối ứng ban đầu, Thụy Sỹ bị áp mức 31%.
Động thái mới của ông Trump đã đảo lộn nhiều tháng đàm phán mà trong đó giới chức Thụy Sỹ tin rằng họ sắp đạt được một thỏa thuận có lợi. Lãnh đạo doanh nghiệp và chính trị gia Thụy Sỹ đang cố gắng tìm hiểu lý do tại sao mối quan hệ ổn định trong lịch sử của họ với Washington lại đột ngột chuyển hướng như vậy Tờ báo Blick của Thụy Sỹ gọi đây là thất bại lớn nhất của nước này kể từ chiến thắng của Pháp trong trận Marignano năm 1515.
Ông Jan Atteslander, một thành viên ban điều hành của tổ chức doanh nghiệp Thụy Sỹ Economiesuisse, phát biểu: “Thụy Sỹ không phải là mối đe dọa đối với an ninh quốc gia Mỹ. Chocolate và đồng hồ của chúng tôi không gây nguy hiểm cho ngành sản xuất của Mỹ”.
Theo Wall Street Journal, nhiều người ở Thụy Sỹ đang đặt câu hỏi liệu nước này có nên dịch chuyển khỏi lập trường trung lập trên trường quốc tế để có mối quan hệ chặt chẽ hơn với Liên minh châu Âu (EU) - khối đã đạt được mức thuế 15% dù đã có lúc bị ông Trump dọa áp thuế 50%.
Mức thuế mới của Mỹ đối với Thụy Sỹ đe dọa làm tê liệt các lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu của quốc gia vung Alpine này, nhưng mức thuế đó có thể vẫn thay đổi trước khi có hiệu lực vào ngày 7/8. Mỹ là thị trường xuất khẩu hàng đầu của Thụy Sỹ đối với các mặt hàng bao gồm đồng hồ, chocolate, dược phẩm và dụng cụ máy móc. Mỹ chiếm khoảng 19% kim ngạch xuất khẩu của Thụy Sỹ và mức thuế 39% đặt quốc gia này vào thế bất lợi lớn so với các nước láng giềng Đức, Ý và Pháp vốn là thành viên EU nên chỉ bị áp thuế 15%.
Theo Economiesuisse, mối quan hệ kinh tế giữa Thụy Sỹ và Mỹ mang tính hai chiều: Thụy Sỹ là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ 6 vào Mỹ, với các công ty lớn như Nestlé, Roche và Novartis và những công ty khác hỗ trợ khoảng 400.000 việc làm của người Mỹ. Nhưng vấn đề quan trọng đối với ông Trump là quốc gia 9 triệu dân này có thặng dư thương mại thuộc hàng lớn nhất với Mỹ. Thâm hụt thương mại hàng hóa của Mỹ với Thụy Sỹ đã tăng vọt trong năm nay do sự gia tăng nhập khẩu dược phẩm và vàng từ nước này vào Mỹ trước trước khi thuế quan dự kiến có hiệu lực. Trong 5 tháng đầu năm nay, thâm hụt thương mại hàng hóa của Mỹ với Thụy Sỹ đã lên tới gần 50 tỷ USD, cao thứ 5 trong số các đối tác thương mại của Mỹ.
Vào tháng 6, Bộ Tài chính Mỹ đã thêm Thụy Sỹ vào danh sách theo dõi về các hoạt động kinh tế và tiền tệ không công bằng. Trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông Trump, cơ quan này đã gắn nhãn Thụy Sỹ là một quốc gia thao túng tiền tệ, cáo buộc nước này làm suy yếu đồng franc để hỗ trợ xuất khẩu. Về phần mình, Ngân hàng Trung ương Thụy Sỹ (SNB) cho biết họ can thiệp vào thị trường tiền tệ để ổn định lạm phát, chứ không phải nhằm đạt lợi thế thương mại.
HY VỌNG BỊ ĐẢO NGƯỢC
Phát biểu hôm thứ Sáu trong dịp kỷ niệm ngày ký hiến chương thành lập đất nước năm 1291, Tổng thống Thụy Sỹ Karin Keller-Sutter cho biết “Thụy Sỹ đã nhiều lần trải qua những cơn bão” và sẽ tìm ra giải pháp. Trong nhiều tháng, bà Keller-Sutter và các quan chức Chính phủ Thụy Sỹ đã đàm phán một thỏa thuận theo đó Thụy Sỹ sẽ đầu tư khoảng 150 tỷ USD vào Mỹ và đổi lại Mỹ sẽ giữ thuế quan đối với hàng hóa Thụy Sỹ thấp hơn so với hàng hóa EU.
Hai bên đã gặp nhau tại Washington vào tháng 4 và sau đó bà Keller-Sutter nói rằng Thụy Sỹ là một trong 15 quốc gia mà Mỹ muốn sớm đạt thỏa thuận thương mại. Lợi thế của Thụy Sỹ tăng thêm khi nước này được chọn là nơi tổ chức vòng đàm phán thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc vào tháng 5. Trong những tuần gần đây, giới chức Thụy Sỹ cho rằng họ đang tiến rất gần một thỏa thuận với Mỹ.
Nhưng tất cả sự lạc quan đó đã tan biến vào cuối ngày thứ Năm tuần vừa rồi. Sau một cuộc điện thoại với ông Trump, bà Keller-Sutter đã đăng trên mạng xã hội X rằng “không thể đạt được thỏa thuận”. Ông Trump nói hôm thứ Sáu: “Chúng tôi có thâm hụt 40 tỷ USD với Thụy Sỹ. Đó là một thâm hụt lớn”.
Ông Rahul Sahgal, CEO của Phòng Thương mại Mỹ-Thụy Sỹ, cho biết tổ chức của ông đã tham gia khoảng 20 vòng đàm phán giữa các quan chức Thụy Sỹ và Mỹ trong những tháng gần đây. Ông cho biết nếu tính theo bình quân đầu người Thụy Sỹ, cam kết đầu tư 150 tỷ USD mà Thụy Sỹ đưa ra với Mỹ là cao hơn nhiều so với các quốc gia khác đã cam kết. “Chúng tôi sẽ không bao giờ có thể nhập khẩu lượng hàng hóa tương đương từ Mỹ như Mỹ có thể nhập khẩu từ chúng tôi. Ngay cả khi người Thụy Sỹ uống rượu bourbon mỗi ngày và mua mỗi người một chiếc Harley-Davidson, thâm hụt thương mại cũng sẽ không thay đổi”, ông nói.
Một số công ty đã có phản ứng ngay lập tức với mức thuế quan mới của Mỹ. Nhà sản xuất bánh kẹo Confiserie Bachmann có trụ sở tại Lucerne đã đóng cửa cửa hàng trực tuyến dành cho khách hàng Mỹ để tránh mức thuế mới. CEO Raphael Bachmann của doanh nghiệp gia đình hơn 125 năm tuổi này nói: “Chúng tôi sẽ sống được mà không cần thị trường Mỹ, nhưng đó là một thị trường đang phát triển đối với chúng tôi”.
Theo giới phân tích, tác động kinh tế tổng thể của thuế quan Mỹ đối với Thụy Sỹ sẽ phụ thuộc vào việc liệu mức thuế có được điều chỉnh giảm hay không và liệu mặt hàng dược phẩm, hiện đang được miễn thuế quan, có tiếp tục được miễn hay không.
Công ty nghiên cứu kinh tế Capital Economics nhận định trong một báo cáo rằng nếu thuế quan 39% vẫn được giữ nguyên, mức thuế đó sẽ làm giảm khoảng 0,6% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Thụy Sỹ, và mức thiệt hại sẽ đáng kể nếu việc miễn trừ đối với hàng hóa dược phẩm bị loại bỏ.
