Cứu bệnh nhân quai động mạch chủ phình to như quả trứng dọa vỡ

Nguy cơ vỡ túi phình đe dọa tính mạng

Các bác sĩ Bệnh viện Tâm Anh Hà Nội vừa kết hợp 2 kỹ thuật trong 1 lần phẫu thuật để cứu sống người bệnh nhiều bệnh lý nền và có quai động mạch chủ phình to như quả trứng dọa vỡ đe dọa tính mạng.

Ông Nguyễn Như Nghẹ (68 tuổi, Hải Phòng) xuất hiện tình trạng mệt mỏi kéo dài, hoa mắt chóng mặt. Ông được người nhà đưa tới Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội thăm khám.

PGS.TS.BSCKII Nguyễn Hữu Ước, Trưởng khoa Phẫu thuật Tim, Mạch máu và Lồng ngực cho biết, khi nhập viện ông Nghẹ có nhiều bệnh lý nền như tăng huyết áp, đái tháo đường type 2, gút mạn, bệnh thận mạn, suy thượng thận do dùng corticoid kéo dài và xơ vữa động mạch vành mạn tính. Tuy nhiên, vấn đề nghiêm trọng và cấp bách nhất là khối phình tại quai động mạch chủ.

Vị trí tổn thương nằm ở đoạn quai động mạch chủ – một phần của động mạch chủ ngực, nơi máu từ tim được dẫn lên đầu, cổ và hai tay qua ba nhánh lớn gồm động mạch cánh tay đầu, động mạch cảnh chung và động mạch dưới đòn.

Khối phình đã giãn tới hơn 6 cm, thuộc nhóm phình kích thước lớn, có nguy cơ vỡ cao. Nếu không được can thiệp kịp thời, túi phình có thể căng giãn thêm và vỡ bất cứ lúc nào, gây mất máu ồ ạt, đe dọa tính mạng người bệnh.

Ê-kíp thực hiện phẫu thuật Hybrid kết hợp mổ mở và can thiệp nội mạch.

Sau khi hội chẩn liên chuyên khoa, các bác sĩ xác định ông Nghẹ cần phẫu thuật sớm để loại bỏ túi phình, song trước đó phải xử lý sỏi thận nhằm ngăn nguy cơ nhiễm khuẩn. Nếu mổ tim khi ổ nhiễm chưa được kiểm soát, nguy cơ nhiễm trùng máu sau phẫu thuật rất cao, có thể đe dọa tính mạng.

Ông Nghẹ được thực hiện mổ lấy sỏi niệu quản trước để loại bỏ nguồn nhiễm, đảm bảo an toàn cho cuộc phẫu thuật sau đó. Ca mổ diễn ra thuận lợi, thay vì đơn vị hồi sức thông thường, người bệnh được theo dõi đặc biệt tại đơn vị hồi sức tim mạch. Sau khi tình trạng ổn định, tiếp tục được tiến hành xử lý túi phình quai động mạch chủ.

Giải quyết bài toán khó để cứu bệnh nhân

Theo PGS.TS.BSCKII Nguyễn Hữu Ước, vùng quai động mạch chủ vốn là nơi xuất phát các nhánh mạch máu nuôi não vì vậy với tổn thương phức tạp tại đây, việc mổ mở kinh điển ở bệnh nhân lớn tuổi, nhiều bệnh nền như ông Nghẹ tiềm ẩn nguy cơ biến chứng rất cao, có thể lên tới 30-40%, quá trình hồi phục kéo dài, nặng nề.

Trong khi đó, đặt stent đơn thuần cũng không khả thi, bởi vị trí túi phình nằm ngay đoạn quai động mạch chủ, nếu đặt stent phủ qua sẽ làm che lấp các nhánh mạch máu dẫn lên não như động mạch cảnh, động mạch cánh tay đầu, động mạch dưới đòn… gây tắc dòng máu lên não, nguy cơ đột quỵ và tử vong.

Trước bài toán khó này, các bác sĩ lựa chọn phương pháp Hybrid – kỹ thuật kết hợp giữa phẫu thuật mổ mở và can thiệp nội mạch. Trước hết, ê-kíp phẫu thuật chuyển hướng dòng máu bằng cách bắc cầu giữa động mạch chủ lên và các mạch máu vùng cổ để tạo đường dẫn mới đưa máu lên não. Sau đó, ê- kíp đặt stent graft trong lòng mạch để loại bỏ túi phình một cách an toàn.

Phương pháp này vừa bảo tồn dòng máu lên não, vừa xử lý triệt để túi phình với tỷ lệ rủi ro thấp (dưới 10%), đồng thời giúp rút ngắn thời gian hồi phục và giảm chi phí điều trị cho người bệnh.

Ê- kíp đặt stent graft trong lòng mạch để loại bỏ túi phình quai động mạch chủ - Ảnh BVCC

Tuy nhiên, một khó khăn mới lại xuất hiện trong cuộc phẫu thuật, đó là tình trạng động mạch chủ lên của bệnh nhân bị giãn tới gần 40mm, vượt quá giới hạn cho phép để đặt stent graft an toàn, gây nguy cơ cao rò cạnh stent hoặc lóc ngược thành động mạch chủ.

“Đoạn động mạch chủ giãn quá mức, không còn loại stent nào trên thị trường có kích cỡ phù hợp để neo giữ chắc vào thành mạch”, PGS.TS.BSCKII Ước giải thích thêm.

Để xử lý, ê-kíp áp dụng kỹ thuật đã được triển khai thành công tại Việt Nam, đó là tạo hình thu nhỏ động mạch chủ bằng cách bọc quanh đoạn mạch giãn bằng vật liệu nhân tạo và khâu thu hẹp lại, đưa đường kính từ 40 mm về khoảng 32 mm – vừa khít với kích thước stent. Nhờ đó, stent có thể bám khít, tránh rò rỉ và đảm bảo hiệu quả lâu dài.

Sau khi hoàn tất tạo hình và đóng vết mổ, êkíp can thiệp đặt stent graft bao phủ vị trí xuất phát của túi phình, ngăn không cho máu chảy vào bên trong vùng phình. Nhờ đó, dòng máu được dẫn theo lòng mạch bình thường, còn túi phình không còn chịu áp lực, dần co nhỏ và xơ hóa theo thời gian, loại bỏ nguy cơ vỡ mạch.

Trước phẫu thuật, mọi công tác được chuẩn bị kỹ lưỡng, đặc biệt sức khỏe người bệnh được tối ưu bằng điều trị nội khoa, kiểm soát huyết áp nghiêm ngặt. Các bác sĩ theo dõi sát và điều chỉnh thuốc phù hợp trong suốt quá trình trước – trong – sau mổ, giúp duy trì tình trạng toàn thân ổn định.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên khoa Phẫu thuật Tim, Mạch máu và Lồng ngực; Tim mạch; Gây mê hồi sức; Tiết niệu – Nam học… tạo nền tảng vững chắc cho ca đại phẫu thành công.

TTND.PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bạch Yến, Trưởng khoa Tim mạch thăm khám cho bệnh nhân Nghẹ sau 1 tháng phẫu thuật - Ảnh BVCC

Ca phẫu thuật Hybrid diễn ra thuận lợi, kết quả vượt mong đợi. Chỉ vài giờ sau mổ, ông Nghẹ đã tỉnh táo, sức khỏe ổn định. Ngày hôm sau, bệnh nhân được rút ống nội khí quản, có thể ngồi dậy và ăn nhẹ. Sau một tuần hồi phục tốt, ông được xuất viện.