Sau khi làm rõ về tỷ lệ trúng thầu 100% của Công ty Đại Hiệp Phát tại một chủ đầu tư duy nhất là Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM ở kỳ 2, câu hỏi tiếp theo là: Môi trường cạnh tranh xung quanh các gói thầu này thực sự diễn ra như thế nào? Phân tích sâu hơn về các bên liên quan đã hé lộ một "hệ sinh thái" với những mối quan hệ đáng chú ý.
Chân dung "người hàng xóm" quen thuộc
Trong số 3 nhà thầu từng là đối thủ của Đại Hiệp Phát, cái tên nổi bật nhất là Công ty Cổ phần Xây dựng Ngọc Sơn Nam. Đây không chỉ là một đối thủ cạnh tranh, mà còn là một đối tác quan trọng của Đại Hiệp Phát.
Sự linh hoạt trong mối quan hệ này được thể hiện rõ qua hai gói thầu trong năm 2025:
- Ngày 16/01/2025: Tại gói thầu "Thi công xây dựng" trị giá hơn 7 tỷ đồng, Đại Hiệp Phát tham gia với vai trò liên danh phụ cho liên danh chính là Liên danh Ngọc Sơn Nam - Đại Hiệp Phát và đã trúng thầu. Tại đây, họ là đối tác.
- Tuy nhiên, trong một gói thầu khác, dữ liệu ghi nhận Ngọc Sơn Nam lại là nhà thầu đối thủ của Đại Hiệp Phát.
Mối quan hệ "khi đối thủ, lúc đối tác" này cho thấy sự quen biết và hợp tác chặt chẽ giữa các doanh nghiệp thường xuyên tham gia đấu thầu tại Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM.
Vai trò của đơn vị tư vấn CTCP Đầu tư Xây dựng Đô thị Sài Gòn
Một mắt xích quan trọng khác trong quy trình đấu thầu là đơn vị tư vấn. Trong gói thầu 5,7 tỷ đồng mà Đại Hiệp Phát vừa trúng, đơn vị thực hiện báo cáo đánh giá hồ sơ dự thầu là Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng Đô thị Sài Gòn. Vai trò của đơn vị tư vấn là đảm bảo việc đánh giá được thực hiện một cách khách quan, công bằng và đúng pháp luật. Việc một đơn vị tư vấn có thường xuyên được lựa chọn để đánh giá các gói thầu có cùng một nhóm nhà thầu quen thuộc tham gia hay không cũng là một yếu tố cần được xem xét để đảm bảo tính khách quan.
Góc nhìn pháp lý về các mối quan hệ
Luật sư Nguyễn Văn Lập, Đoàn Luật sư TP.HCM phân tích: "Pháp luật không cấm các nhà thầu vừa cạnh tranh, vừa liên danh với nhau ở các gói thầu khác nhau. Đây có thể là sự hợp tác kinh doanh thông thường. Tuy nhiên, các cơ quan chức năng và chủ đầu tư cần hết sức cẩn trọng. Nếu các mối quan hệ này tạo ra một 'vòng tròn khép kín', dẫn tới việc phân chia các gói thầu, hạn chế sự tham gia của các nhà thầu mới, thì có thể có dấu hiệu của hành vi thông thầu, một trong những hành vi bị cấm tuyệt đối theo Điều 16 Luật Đấu thầu".
Về phía chuyên gia đấu thầu Lê Văn Hân: "Một 'hệ sinh thái' nhà thầu chỉ thực sự lành mạnh khi nó thúc đẩy cạnh tranh và mang lại hiệu quả cao nhất cho chủ đầu tư. Ngược lại, nếu nó trở thành một mạng lưới khép kín để chia sẻ lợi ích, nó sẽ bóp méo thị trường, gây lãng phí ngân sách và làm mất đi ý nghĩa cốt lõi của công tác đấu thầu".
Từ một trường hợp cụ thể, câu chuyện đấu thầu tại ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM đã hé lộ nhiều vấn đề lớn hơn về một môi trường cạnh tranh cần được quan sát kỹ lưỡng hơn.
Kỳ cuối của vệt bài sẽ là góc nhìn tổng kết của các chuyên gia và những kiến nghị để đảm bảo hiệu quả đầu tư công.
