Trước yêu cầu của kỷ nguyên phát triển bứt phá, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, coi đây là “đột phá của đột phá” trong tiến trình hoàn thiện thể chế, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Những điểm đột phá mới
Nghị quyết 66-NQ/TW đã xác định nhiều định hướng lớn mang tính đột phá, tạo động lực đổi mới căn bản công tác xây dựng và thi hành pháp luật.
TS Trần Công Phàn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Luật gia Việt Nam.
Nghị quyết 66-NQ/TW được xem là sự cụ thể hóa và chiến lược hóa những định hướng của Nghị quyết 27-NQ/TW, đặt nền tảng cho sự đổi mới tư duy mạnh mẽ về xây dựng và thực thi pháp luật. Văn kiện khẳng định: “Đổi mới tư duy, định hướng xây dựng pháp luật theo hướng vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực phát triển... dứt khoát từ bỏ tư duy ‘không quản được thì cấm’... lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm”. Đây là bước chuyển căn bản, đưa pháp luật từ công cụ quản lý sang công cụ kiến tạo, mở đường cho phát triển.
Trân trọng mời Quý bạn đọc quét QR code xem chi tiết tham luận.
Nghị quyết cũng nhấn mạnh sự thay đổi đồng thời về lượng và chất: tiến hành rà soát, hệ thống hóa toàn diện các văn bản hiện hành, loại bỏ chồng chéo, xác định khoảng trống pháp lý cần bổ sung, đồng thời xây dựng một làn sóng pháp luật mới vừa đồng bộ vừa khuyến khích đổi mới sáng tạo. Như vậy, hệ thống pháp luật không chỉ “đủ” mà còn phải “thông minh”, bảo đảm khả năng dự báo, thích ứng và tạo động lực cho phát triển kinh tế – xã hội.
Nghị quyết nhấn mạnh: “Nâng cao chất lượng công tác xây dựng pháp luật phải gắn với đổi mới, nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật; khắc phục tình trạng coi nhẹ tổ chức thi hành pháp luật”. Nếu trước đây, tư duy phổ biến là “làm luật cho nhanh, cho nhiều” để lấp đầy khoảng trống, nay Nghị quyết khẳng định rõ: xây dựng luật mà không thi hành hiệu quả thì chỉ là “văn bản chết trên giấy”. Do đó, chất lượng xây dựng luật phải gắn liền với khả năng thực thi; đồng thời quá trình thực thi cũng cung cấp dữ liệu thực tiễn để sửa đổi, hoàn thiện pháp luật. Điều này đặt ra yêu cầu mới về cơ chế giám sát, đánh giá định kỳ, cũng như sự tham gia phản hồi từ người dân và doanh nghiệp, giúp pháp luật thực sự đi vào cuộc sống.
Một điểm nhấn quan trọng của Nghị quyết là: “Thực hiện nhất quán quan điểm người dân và doanh nghiệp được làm những gì luật không cấm”. Nghị quyết còn đưa ra cơ chế cụ thể yêu cầu cơ quan làm luật tạo điều kiện để người dân, doanh nghiệp, chuyên gia tham gia đóng góp ý kiến ngay từ giai đoạn soạn thảo. Qua đó, văn bản pháp luật sẽ phản ánh lợi ích và nhu cầu thực tế, chứ không chỉ là ý chí chủ quan của cơ quan quản lý. Nghị quyết cũng yêu cầu rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, công khai minh bạch quy trình, qua đó giảm gánh nặng tuân thủ, tạo dựng môi trường pháp lý thông thoáng, thuận lợi cho sản xuất kinh doanh. Minh chứng cho sự dịch chuyển quan trọng từ “Nhà nước quản lý” sang “Nhà nước phục vụ và đồng hành” cùng người dân, doanh nghiệp.
Lần đầu tiên, Nghị quyết 66 đặt ra yêu cầu mạnh mẽ về ứng dụng công nghệ số: “Ưu tiên nguồn lực xây dựng, phát triển hạ tầng công nghệ thông tin, cơ sở dữ liệu lớn, ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo phục vụ đổi mới, hiện đại hóa công tác xây dựng, tổ chức thi hành pháp luật”.
Nghị quyết cũng đặt vấn đề thiết lập cơ chế tài chính đặc thù, bảo đảm nguồn lực cho công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Bảo đảm chi cho công tác xây dựng pháp luật không thấp hơn 0,5% tổng chi ngân sách hằng năm và tăng dần theo yêu cầu phát triển. Thành lập Quỹ hỗ trợ xây dựng chính sách, pháp luật do ngân sách nhà nước bảo đảm, kết hợp nguồn kinh phí xã hội hóa hợp pháp.
Động lực cho đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển kinh tế số
Nghị quyết 66-NQ/TW đã hoàn thiện thể chế, củng cố Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Nghị quyết khẳng định công tác xây dựng và thi hành pháp luật là “đột phá của đột phá” trong hoàn thiện thể chế. Việc bảo đảm hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất, khả thi sẽ tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho quản trị quốc gia. Đây chính là điều kiện để củng cố Nhà nước pháp quyền. Nhờ đó, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước được nâng cao, quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, doanh nghiệp được bảo đảm ngày càng thực chất.
Nghị quyết tạo động lực cho đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển kinh tế số. Nghị quyết 66 nhấn mạnh pháp luật không chỉ để quản lý, mà phải trở thành động lực mở đường cho đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp và chuyển đổi số. Hệ thống pháp luật mới sẽ khuyến khích cơ chế thử nghiệm (sandbox), giảm bớt rào cản thủ tục, tạo môi trường thuận lợi cho các mô hình kinh doanh mới trong kỷ nguyên công nghệ số. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu pháp luật số hóa, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong rà soát văn bản, cũng như minh bạch hóa thủ tục hành chính sẽ không chỉ nâng cao hiệu quả quản lý mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế số – lĩnh vực được dự báo sẽ là động lực tăng trưởng chủ yếu của Việt Nam trong thập kỷ tới.
Tăng cường hội nhập quốc tế, nâng cao vị thế Việt Nam. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hệ thống pháp luật minh bạch, ổn định và tương thích với chuẩn mực quốc tế là điều kiện tiên quyết để Việt Nam tham gia sâu rộng vào các sân chơi kinh tế – pháp lý toàn cầu. Nghị quyết 66 đặt ra yêu cầu rà soát, hài hòa hóa pháp luật trong nước với các cam kết quốc tế, qua đó giúp Việt Nam tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, đồng thời chủ động tham gia định hình luật chơi mới trong khu vực và thế giới. Một hệ thống pháp luật hiện đại sẽ góp phần nâng cao uy tín quốc gia, khẳng định Việt Nam là đối tác tin cậy, có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế.
Góp phần thực hiện mục tiêu quốc gia phát triển, trở thành nước thu nhập cao vào năm 2045. Nghị quyết 66 có ý nghĩa lâu dài khi gắn trực tiếp với tầm nhìn chiến lược phát triển đất nước. Bằng việc hoàn thiện thể chế, khơi thông nguồn lực, thúc đẩy sáng tạo và hội nhập quốc tế, Nghị quyết tạo tiền đề vững chắc để Việt Nam đạt được mục tiêu đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao.
“Nghị quyết 66 chính là lời hiệu triệu cho một cuộc cải cách thể chế sâu sắc, nhằm xây dựng một hệ thống pháp luật hiện đại, thực chất, vì Nhân dân phục vụ, đồng thời tạo ra động lực bền vững cho công cuộc xây dựng đất nước Việt Nam giàu mạnh, dân chủ, công bằng và văn minh trong thế kỷ XXI”, phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị triển khai Nghị quyết 66 và Nghị quyết 68.
