Mối lo tăng trưởng kinh tế toàn cầu giảm tốc đã quay trở lại trên thị trường tài chính, khi các số liệu kinh tế ảm đạm gần đây của Mỹ và căng thẳng thương mại gia tăng khiến người tiêu dùng suy giảm niềm tin và hoạt động của doanh nghiệp yếu đi.
Một cuộc suy thoái kinh tế chưa phải là kịch bản chính trong dự báo của các nhà kinh tế ở thời điểm này, vì kinh tế Mỹ những năm qua đã cho thấy sức bền đáng ngạc nhiên. Dù vậy, các báo cáo kinh tế Mỹ gần đây đa phần xấu hơn dự báo, và việc Mỹ áp thuế quan lên các đối tác thương mại lớn nhất gồm Canada, Mexico và Trung Quốc khiến mối lo của nhà đầu tư càng lớn hơn.
Theo hãng tin Reuters, tâm lý trên thị trường đang có sự thay đổi rõ rệt.
NHIỀU TÀI SẢN TRƯỢT GIÁ VÌ TÂM LÝ BI QUAN
Giá dầu thô Brent giao sau tại thị trường London - giá tiêu chuẩn của thị trường dầu lửa toàn cầu - có lúc giảm xuống mức thấp nhất hơn 3 năm trong phiên giao dịch ngày 5/3. Các thị trường chứng khoán từ New York tới Tokyo đã có những phiên giảm mạnh trong thời gian gần đây, lùi khỏi mức đỉnh của nhiều năm. Tuần này, lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 2 năm có lúc giảm xuống mức thấp nhất kể từ tháng 10 năm ngoái vì giới đầu tư gia tăng đặt cược vào khả năng Cục Dự trữ liên bang (Fed) sẽ sớm nối lại việc cắt giảm lãi suất.
“Có một điều rất quan trọng đối với bất kỳ nền kinh tế nào, và đó là niềm tin. Hiện tại, niềm tin đang hứng chịu một cú sốc”, giám đốc đầu tư Francois Savary của công ty Genvil Wealth Manament nhận định với Reuters.
Niềm tin của người tiêu dùng Mỹ trong tháng 1 có cú giảm mạnh nhất 3 năm rưỡi và doanh thu bán lẻ tháng đầu năm của nước này giảm mạnh nhất gần 2 năm. Số liệu về hoạt động trong lĩnh vực sản xuất của Mỹ công bố vào đầu tuần này cho thấy lượng đơn hàng mới và số công việc sản xuất sụt giảm.
Báo cáo hàng tháng từ công ty dịch vụ tuyển dụng ADP ngày 5/3 cho thấy khu vực kinh tế tư nhân của Mỹ có thêm 77.000 công việc mới trong tháng 2, mức tăng thấp nhất kể từ tháng 7/2024, giảm mạnh so với con số 186.000 công việc mới trong tháng 1 và thấp hơn nhiều so với dự báo 140.000 công việc mới mà các chuyên gia kinh tế đưa ra trước đó.
Báo cáo “Beige Book” của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) cho thấy doanh nghiệp Mỹ đang cảm thấy bấp bênh vì các chính sách của ông Trump và nhiều công ty đã tăng giá hàng hóa từ trước khi thuế quan có hiệu lực.
“Chúng tôi không cho rằng Mỹ sẽ rơi vào suy thoái kinh tế, nhưng chắc là tăng trưởng kinh tế sẽ chậm lại một chút”, chiến lược gia Joost van Leender của công ty Van Lanschot Kempen Investment Management nhận xét, cho rằng người tiêu dùng đang cảm thấy bấp bênh vì các chính sách của chính quyền Tổng thống Donald Trump.
Ông Van Leender nói ông đã cắt giảm nắm giữ cổ phiếu Mỹ hồi cuối tháng 1 và đang tăng nắm giữ trái phiếu kho bạc Mỹ vì tin rằng giá tài sản này sẽ tăng do Mỹ sẽ phải giảm lãi suất khi nền kinh tế giảm tốc.
Phản ánh triển vọng kinh tế Mỹ xấu đi, mô hình GDPNow của Fed chi nhánh Atlanta vào đầu tuần này phản ánh khả năng tốc độ tăng trưởng GDP đã được hiệu chỉnh theo mùa để phản ánh mức tăng theo kỳ 1 năm của Mỹ là âm 2,8% từ mức dương 2,3% cách đây 1 tuần.
Các nhà phân tích nhấn mạnh rằng các số liệu kinh tế Mỹ gần đây có thể đã bị bóp méo bởi những yếu tố 1 lần như thời tiết lạnh sâu, hay hoạt động nhập khẩu được đẩy mạnh để tránh thuế quan như trong trường hợp mô hình của Fed Atlanta. Tuy nhiên, họ cũng lưu ý rằng chiến tranh thương mại đồng nghĩa rằng mối quan tâm lớn liên quan tới thuế quan của Mỹ đang dịch chuyển từ rủi ro lạm phát cao sang rủi ro suy giảm tăng trưởng.
Theo một ước tính của ngân hàng Morgan Stanely, thuế quan mới của Mỹ đối với Trung Quốc, Mexico và Canada có thể khiến tốc độ tăng trưởng kinh tế Mỹ giảm từ 0,7-1,1 điểm phần trăm trong những quý sắp tới. Trong khi đó, tốc độ tăng trưởng của Canada có thể mất 2,2-2,8 điểm phần trăm, trong khi Mexico có thể rơi vào suy thoái.
ÁP LỰC GIẢM LÃI SUẤT
CEO Candace Laing của Hội đồng Thương mại Canada cảnh báo chính sách thuế quan của Mỹ đang đẩy Canada và Mỹ rơi vào “suy thoái, mất việc làm và thảm họa kinh tế”.
“Đã đến lúc đưa một từ mới vào từ điển, đó là ‘Trumpcession’ (tạm dịch: suy thoái kinh tế do ông Trump)”, nhà kinh tế Marcus Widen của công ty SEB nhận định.
Hôm thứ Ba, cả đồng đôla Canada và peso Mexico cùng rớt xuống đáy 1 tháng. Ngày thứ Tư, đồng USD trượt xuống đáy 3 tháng. Một số chuyên gia dự báo kinh tế Mỹ đang đứng trước nguy cơ rơi vào tình trạng tăng trưởng trì trệ kết hợp lạm phát dai dẳng (stagflation - đình lạm).
Chiến tranh thương mại đang gây áp lực đòi hỏi các ngân hàng trung ương trên toàn cầu tiếp tục cắt giảm lãi suất để thúc đẩy tăng trưởng. Các nhà giao dịch đang đặt cược nhiều vào khả năng từ nay tới cuối năm, Fed sẽ giảm lãi suất tổng cộng 0,75 điểm phần trăm, tương đương 3 lần giảm mỗi lần 0,25 điểm phần trăm. Hồi giữa tháng 1, khi số liệu kinh tế Mỹ còn mạnh, Fed được dự báo chỉ giảm lãi suất 1 lần trong năm nay.
Sau khi kết thúc tháng 2 với mức giảm hàng tháng lớn nhất kể từ năm 2023, lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ đang đứng trước khả năng tụt về mốc 4%. Cuối năm ngoái, lợi suất của kỳ hạn này có lúc vượt 4,5%.
“Thị trường trái phiếu đang dịch chuyển theo hướng phản ánh triển vọng tăng trưởng kinh tế yếu đi, hoặc thậm chí là suy thoái”, nhà kinh tế trưởng Forvis Mazars của công ty George Lagarias phát biểu.
Theo dự báo, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) sẽ có động thái giảm lãi suất tiếp theo trong cuộc họp vào ngày thứ Năm. Morgan Stanley dự báo ECB còn hạ lãi suất trong cuộc họp tháng 4 do các số liệu tăng trưởng kinh tế và lạm phát khu vực eurozone yếu đi.
Ngay cả khi số liệu kinh tế Mỹ có cải thiện, giới phân tích cho rằng triển vọng kinh tế khó lường hơn trước cũng đủ để khiến giới đầu tư trên thị trường chứng khoán thận trọng.
Một báo cáo của ngân hàng Goldman Sachs vào hôm thứ Hai tuần này cho biết các quỹ phòng hộ cho tới gần đây còn mua mạnh cổ phiếu trên toàn cầu giờ đã chuyển sang đặt cược nhiều hơn vào sự mất giá của cổ phiếu. Trong đó, các cổ phiếu hàng tiêu dùng không thiết yếu - một thước đo về sức mua của người tiêu dùng với những sản phẩm có thì tốt mà không có cũng chẳng sao - là nhóm giảm mạnh nhất trên thị trường chứng khoán Mỹ vào tháng trước, theo báo cáo.
Số liệu việc làm do Bộ Lao động Mỹ công bố vào ngày thứ Sáu tuần này thu hút sự quan tâm đặc biệt của giới đầu tư, xét tới những rủi ro tăng trưởng kinh tế đang tăng lên.
“Chu kỳ kinh tế này do tiêu dùng giữ vai trò trụ cột, và như thế sẽ do thị trường lao động quyết định. Fed nhận thức rất rõ về việc này”, nhà kinh tế trưởng Samy Chaar của công ty Lombard Odier nhận xét.
