Hoạt động đấu thầu qua mạng, với mục tiêu cao nhất là đảm bảo cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế, luôn là tâm điểm giám sát của xã hội. Tuy nhiên, tại một gói thầu ở huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương cũ, những kiến nghị liên tiếp của nhà thầu về các tiêu chí kỹ thuật bị cho là "cài cắm" vẫn chưa được giải quyết thỏa đáng, kết quả mở thầu với những con số chênh lệch về giá khó tin, đặt ra câu hỏi về tính minh bạch thật sự của dự án.
Ngày 28/06/2025, Công ty TNHH Tư vấn Quản lý Xây dựng Sài Gòn (Bên mời thầu) đã tiến hành mở thầu Gói thầu "Thi công xây lắp" (Mã TBMT: IB2500279730). Gói thầu này thuộc Kế hoạch lựa chọn nhà thầu PL2500153639 của dự án "Nâng cấp hệ thống chiếu sáng tuyến đường Lai Uyên..." tại huyện Bàu Bàng, với giá trị được duyệt là 5.934.971.202 đồng.
Biên bản mở thầu. Nguồn MSC
Chủ đầu tư của dự án là Phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị huyện Bàu Bàng. Kế hoạch lựa chọn nhà thầu được phê duyệt tại Quyết định số 1562/QĐ-UBND do Chủ tịch UBND huyện Bàu Bàng Nguyễn Phú Cường ký ngày 18/06/2025.
Biên bản mở thầu ghi nhận 5 nhà thầu tham dự, bức tranh về giá lại phân hóa một cách đáng kinh ngạc:
● Công ty Cổ phần Giải pháp Cơ điện MES (MSDN: 3701501948) chào giá thấp nhất: 3.893.898.022 đồng.
● Công ty Cổ phần Xây dựng Sản xuất Thương mại Điện Toàn Phát (MSDN: 0313569732) chào giá: 4.687.337.400 đồng.
● Công ty TNHH Đầu tư Xây dựng Vista (MSDN: 3702433190) chào giá: 5.888.999.000 đồng.
● Công ty TNHH Quản lý Tư vấn Thảo Nguyên (MSDN: 3702595917) chào giá: 5.911.078.000 đồng.
● Công ty TNHH Đầu tư HP Group (MSDN: 0315744299) chào giá: 5.930.958.000 đồng.
Như vậy, mức giá của nhà thầu thấp nhất thấp hơn giá gói thầu tới 34,4%, và chênh lệch hơn 2 tỷ đồng so với 3 nhà thầu chào giá cao nhất.
Những kiến nghị liên tục có bị phớt lờ?
Theo hồ sơ công khai trên mạng đấu thầu quốc gia, Báo Tri thức & Cuộc sống có trong tay hàng loạt văn bản kiến nghị của các nhà thầu gửi đi trước ngày mở thầu, về nhiều tiêu chí trong Hồ sơ mời thầu (E-HSMT) mà họ cho là vi phạm pháp luật.
Cụ thể, trong các văn bản đề ngày 24, 26, 27 và 28/06/2025, các nhà thầu đã chỉ rõ E-HSMT do Công ty TNHH Tư vấn Quản lý Xây dựng Sài Gòn lập và được Trưởng phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị huyện Bàu Bàng Huỳnh Tấn Cường phê duyệt (Quyết định số E2500279730_2506191450 ngày 19/06/2025) có dấu hiệu hạn chế cạnh tranh.
Thứ nhất, HSMT yêu cầu bộ đèn LED phải có hàng loạt chứng nhận chuẩn châu Âu như CE, ENEC, RoHS. Các nhà thầu lập luận rằng đây không phải là yêu cầu pháp lý bắt buộc tại Việt Nam và việc ưu tiên áp dụng Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) mới là thượng tôn pháp luật.
Thứ hai, HSMT yêu cầu chip LED phải có tuổi thọ ≥ 120.000 giờ. Các nhà thầu khẳng định, với yêu cầu này, HSMT đang "chỉ định" một thương hiệu duy nhất là Seoul Semiconductor.
Trong văn bản kiến nghị, một nhà thầu đã chỉ đích danh: các yêu cầu kỹ thuật này dường như chỉ có sản phẩm của Công ty TNHH Sản Xuất Thương Mại & Xây Dựng Thiên Minh đáp ứng được. Họ đã yêu cầu Bên mời thầu và Chủ đầu tư cung cấp danh sách tối thiểu 03 nhà sản xuất độc lập có thể đáp ứng yêu cầu, nếu không thì phải điều chỉnh HSMT.
Trước những kiến nghị sắc bén và có viện dẫn pháp lý rõ ràng, phản hồi của các bên liên quan lại rất đáng chú ý. Trong các văn bản trả lời ( văn bản số 05-068/CV-SG ngày 25/6/2025), Bên mời thầu do Giám đốc Nguyễn Cao Mỹ Hạnh ký chỉ nêu chung chung: "Hồ sơ mời thầu qua mạng (E-HSMT) được bên mời thầu lập trên cơ sở công khai, công bằng, minh bạch và không có các yêu cầu hay điều kiện nhằm gây hạn chế nhà thầu. Vì vậy, đề nghị nhà thầu căn cứ vào các yêu cầu của E-HSMT để lập E-HSDT và tham dự theo đúng quy định".
Về phía Chủ đầu tư, trong văn bản số 222/KTHTĐT, Trưởng phòng Huỳnh Tấn Cường cũng trả lời tương tự: "E-HSMT được lập trên cơ sở hồ sơ thiết kế được phê duyệt và các quy định của pháp luật hiện hành... Với sản phẩm đèn LED có các tiêu chí kỹ thuật sản phẩm nêu trong E-HSMT, hiện trên thị trường có bán rất nhiều và phổ biến. Đề nghị nhà thầu nghiên cứu kỹ lưỡng các yêu cầu của E-HSMT để chuẩn bị E-HSDT phù hợp".
Cả hai văn bản trả lời đều không trả lời cụ thể về cơ sở pháp lý của việc yêu cầu chứng chỉ CE/ENEC, không bình luận về yêu cầu tuổi thọ 120.000 giờ và đặc biệt là không cung cấp được danh sách 03 nhà sản xuất độc lập có thể đáp ứng các tiêu chí này như nhà thầu đã yêu cầu.
Góc nhìn pháp lý: Dấu hiệu vi phạm Luật Đấu thầu
Trao đổi với Báo Tri thức & Cuộc sống, Luật sư Nguyễn Văn Lập, Đoàn Luật sư TP.HCM, đưa ra phân tích sắc bén: "Hành vi của Bên mời thầu và Chủ đầu tư có dấu hiệu vi phạm các quy định của Luật Đấu thầu 2023. Khoản 3, Điều 16 và Khoản 2, Điều 23 của Luật nghiêm cấm việc nêu các yêu cầu nhằm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu, gây ra cạnh tranh không bình đẳng, đặc biệt là việc đưa ra yêu cầu về nhãn hiệu, xuất xứ cụ thể của hàng hóa".
Luật sư Lập nhấn mạnh: "Việc đưa ra tiêu chí kỹ thuật mà chỉ một hãng sản xuất đáp ứng được, như các nhà thầu đã chỉ ra, chính là một biểu hiện của hành vi bị cấm này. Trách nhiệm của Bên mời thầu và Chủ đầu tư là phải giải trình minh bạch, rõ ràng khi có kiến nghị. Việc trả lời một cách chung chung, né tránh, không cung cấp được bằng chứng về tính cạnh tranh của các tiêu chí (như danh sách 03 nhà sản xuất) cho thấy sự thiếu trách nhiệm, làm dấy lên nghi ngờ về tính khách quan thật sự của gói thầu".
Chính những "rào cản" kỹ thuật này có thể đã tạo ra cuộc chơi không công bằng, khiến các nhà thầu không tiếp cận được nguồn hàng đặc thù phải chào giá rất cao hoặc bỏ cuộc, trong khi nhà thầu nào đáp ứng được sẽ có lợi thế tuyệt đối. Sự việc tại gói thầu IB2500279730 một lần nữa cho thấy, đấu thầu qua mạng không phải là "cây đũa thần" nếu con người vẫn có thể cố tình tạo ra những "luật chơi" riêng. Kết quả cuối cùng của gói thầu này sẽ là phép thử cho sự nghiêm minh của pháp luật về đấu thầu tại địa phương.
.jpg)
