Gợi ý đáp án đề Sinh học tốt nghiệp THPT 2025

Khoa học và đời sống 3 Giờ trước

Sáng nay (27/6), gần 73.000 thí sinh trên cả nước đã hoàn thành bài thi Sinh học trong tổ hợp Khoa học Tự nhiên của kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025. Đây là năm đầu tiên kỳ thi được tổ chức theo hai chương trình giáo dục: chương trình cũ (2006) và chương trình giáo dục phổ thông mới (2018).

Môn Sinh học năm nay được nhận định là bám sát tinh thần đổi mới, có cấu trúc hiện đại, phân hóa tốt và tăng cường yếu tố thực tiễn. Ý kiến chuyên môn từ các giáo viên và tổ chuyên môn cho thấy, dù đề thi không có yếu tố đánh đố, nhưng vẫn đặt ra yêu cầu cao ở khả năng tư duy, xử lý thông tin và vận dụng kiến thức của học sinh.

Cấu trúc rõ ràng, phân hóa hợp lý, nhưng thiếu “đất diễn”

Đánh giá từ thầy Nguyễn Duy Khánh, giáo viên Sinh học tại Hà Nội cho thấy đề thi môn Sinh năm nay bám sát đúng định hướng của chương trình GDPT 2018 và phù hợp với cấu trúc đề minh họa Bộ đã công bố.

Đề thi được chia thành 3 phần rõ rệt: Phần I: 18 câu trắc nghiệm nhiều lựa chọn, tập trung phục vụ xét tốt nghiệp. Phần II: 4 câu trắc nghiệm Đúng/Sai với 16 ý nhỏ, phục vụ phân loại thí sinh khá giỏi. Phần III: 6 câu trả lời ngắn, trong đó 2 câu đạt mức độ vận dụng cao.

Về mặt kiến thức, đề phủ đều cả ba lớp 10, 11 và 12, trong đó lớp 12 chiếm trọng tâm. Đặc biệt, các câu hỏi trong phần II và III đều đi kèm hình ảnh, bảng biểu hoặc đồ thị – yêu cầu thí sinh không chỉ tái hiện kiến thức mà còn phải phân tích, suy luận và vận dụng trong ngữ cảnh cụ thể. Hai câu hỏi thí nghiệm thực hành là điểm nhấn, mang lại "hơi thở cuộc sống" trong đề.

Tuy nhiên, thầy Khánh cũng chỉ ra rằng phần Tiến hóa chưa được khai thác mạnh. Nếu nâng độ khó ở phần Sinh thái hoặc Công nghệ di truyền, đề thi sẽ phân loại tốt hơn nhóm học sinh xuất sắc. Ngoài ra, việc giới hạn trong 4 trang giấy khiến đề chưa có nhiều “đất diễn” để khai thác hết chiều sâu năng lực học sinh.

Đề không “hàn lâm hóa”, mà hướng thực tiễn

Tổ Khoa học Tự nhiên của Hệ thống giáo dục HOCMAI nhận định, đề thi Sinh học năm nay thể hiện tinh thần phát triển năng lực rõ ràng, không còn kiểm tra kiến thức theo kiểu “hàn lâm hóa” mà chuyển sang đánh giá khả năng giải quyết vấn đề, tư duy hệ thống và ứng dụng kiến thức vào thực tế.

Về cấu trúc, đề thi gồm 28 câu với tổng 40 lệnh hỏi, chia đều cho 3 hình thức: trắc nghiệm nhiều lựa chọn, Đúng/Sai, và trả lời ngắn. Thời gian làm bài là 50 phút – tương ứng với đề tham khảo đã công bố.

Phân tích theo cấp độ tư duy:

Nhận biết: ~40% – tập trung vào lý thuyết cơ bản, khái niệm nền tảng.

Thông hiểu: ~35% – đòi hỏi học sinh lý giải hiện tượng, mối quan hệ sinh học.

Vận dụng: ~25% – yêu cầu thí sinh xử lý tình huống, giải thích cơ chế, dự đoán kết quả hoặc đề xuất giải pháp trong bối cảnh cụ thể.

Các câu hỏi tính toán “phi sinh học” đã được giảm tối đa. Thay vào đó là yêu cầu học sinh lập luận logic, phân tích bảng số liệu, biểu đồ, tình huống thí nghiệm – đúng với định hướng “học để hiểu – học để ứng dụng”.

So với đề thi các năm trước, đề 2025 có nhiều chuyển biến tích cực: Câu hỏi không yêu cầu học sinh chỉ ghi nhớ, mà buộc phải giải thích hiện tượng sinh học trong bối cảnh cụ thể.

Số lượng câu hỏi gắn với xử lý số liệu, biểu đồ, bảng thông tin tăng mạnh, xuất hiện ở cả ba phần thi (ví dụ: câu 11 Trắc nghiệm; câu 1, 3 Đúng/Sai; câu 4–6 Trả lời ngắn – mã đề 0427).

Nhóm câu vận dụng yêu cầu thí sinh tư duy tích hợp: không đơn lẻ ở một bài học, mà phải kết nối kiến thức từ nhiều chủ đề để đưa ra nhận định chính xác.

Một ví dụ điển hình là câu hỏi số 1 phần Đúng/Sai, mã đề 0427: Yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức của ba chuyên đề “Cân bằng nội môi” + “Hệ bài tiết” + “Tuần hoàn” để đưa ra đánh giá chính xác – điều này thể hiện rõ năng lực tư duy hệ thống và thực tiễn.

Theo nhóm giáo viên, đề thi Sinh học 2025 cũng thể hiện rõ tinh thần của chương trình GDPT 2018: Không còn dừng lại ở việc yêu cầu học sinh nhớ tên khái niệm hay định nghĩa, mà hướng đến yêu cầu hành động: phân tích – giải thích – đề xuất – liên hệ.

Các câu hỏi được đặt trong bối cảnh gần gũi như hồ nước ngọt, chuỗi thức ăn tự nhiên, hay ứng dụng công nghệ sinh học hiện đại như giải trình tự gen, tái tổ hợp DNA. Điều này không chỉ giúp học sinh cảm thấy môn Sinh học gần gũi hơn, mà còn tạo động lực học tập dựa trên hiểu biết và tư duy khoa học.

Đề thi có vai trò kép: vừa là công cụ phân hóa, vừa là chỉ báo cho giáo viên về cách dạy học theo hướng phát triển năng lực. Với học sinh, đây không còn là cuộc thi ghi nhớ, mà là cơ hội thể hiện khả năng tư duy, quan sát, xử lý dữ liệu và vận dụng kiến thức.

Lời nhắn gửi cho học sinh 2k8

Năm học tới, học sinh sinh năm 2008 sẽ bước vào lớp 12 và chuẩn bị cho kỳ thi THPT theo chương trình GDPT 2018. Với môn Sinh học, thách thức sẽ không còn nằm ở việc học thuộc lòng, mà ở khả năng hiểu – phân tích – kết nối – ứng dụng.

Vì vậy, ngay từ bây giờ, học sinh cần thay đổi phương pháp học: chuyển từ học thuộc sang học hiểu. Khi tiếp cận kiến thức, đừng chỉ ghi nhớ định nghĩa, mà hãy đặt ra câu hỏi: cơ chế này vận hành ra sao? Liên hệ thực tiễn như thế nào? Có thể ứng dụng ở đâu?

Đặc biệt, kỹ năng đọc hiểu bảng biểu, phân tích biểu đồ, xử lý thông tin từ hình ảnh là yếu tố bắt buộc. Làm quen với các dạng câu hỏi Đúng/Sai theo ý nhỏ và dạng trả lời ngắn cũng là lợi thế để chủ động trong quá trình ôn luyện.

Bắt đầu sớm – học đúng cách – rèn luyện kỹ năng là con đường giúp các em không chỉ vượt qua kỳ thi, mà còn thực sự làm chủ được môn học đầy hấp dẫn và thực tiễn này.

Dưới đây là gợi ý lời giải môn Sinh học kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025: