Thái Lan tiến vào thị trường ngách
Cách Bangkok khoảng 60 km về phía bắc, tại cố đô Ayutthaya, công ty Victory Giant Technology (VGT) của Trung Quốc đang trong những công đoạn cuối cùng đầy hối hả để chuyển thiết bị mới vào nhà máy sản xuất bảng mạch in (PCB) vừa được xây dựng.
Nhà cung cấp PCB hàng đầu cho máy chủ AI và card đồ họa của Nvidia này dự kiến sẽ đưa nhà máy – cơ sở thứ hai của họ tại Thái Lan – đi vào hoạt động chỉ chưa đầy một năm sau khi mua lại nhà máy đầu tiên tại quốc gia Đông Nam Á từ Tập đoàn APCB của Đài Loan (Trung Quốc).
"VGT đã cho chúng tôi một dự báo sơ bộ cho năm tới, theo đó họ có thể sẽ đặt hàng khoảng 100 thiết bị mới để mở rộng công suất tại Thái Lan và Việt Nam", một giám đốc tại Zhuhai Henger Microelectronic Equipment, nhà sản xuất thiết bị vi điện tử và PCB của Trung Quốc, chia sẻ với Nikkei Asia.
Đà mở rộng của Victory Giant tại Thái Lan đang diễn ra với tốc độ chóng mặt, và các đối thủ khác từ Trung Quốc, bao gồm cả Đài Loan cũng đang gấp rút bắt kịp. Nhiều công ty đang xây dựng những nhà máy đầu tiên hoặc vừa mới vận hành tại đây.
Điển hình là Gold Circuit Electronics của Đài Loan, một nhà cung cấp PCB chủ chốt cho khay chuyển mạch (switch tray) của Nvidia. Theo nhiều nguồn tin, cơ sở đầu tiên của họ tại Thái Lan đã hoạt động hết công suất. Khay chuyển mạch là thành phần cho phép kết nối giữa các GPU.
"Bất kỳ nhà cung cấp nào tham gia vào chuỗi cung ứng AI đều đang dẫn dắt sự hình thành của ngành công nghiệp sản xuất bảng mạch in Thái Lan", một giám đốc của Ta Liang Technology, nhận định.
PCB là linh kiện không thể thiếu trong mọi thiết bị, từ điện thoại, ô tô, trung tâm dữ liệu cho đến máy bay và hệ thống quốc phòng. Dù thường bị các nhà hoạch định chính sách bỏ qua, chúng lại quan trọng không kém gì chip bán dẫn để các thiết bị hiện đại có thể vận hành.
Thái Lan đang chứng kiến một làn sóng đầu tư bùng nổ mà nhiều thập kỷ mới có một lần, khi chuỗi cung ứng PCB dịch chuyển khỏi Trung Quốc và Đài Loan.
Căng thẳng địa chính trị dai dẳng giữa Washington và Bắc Kinh càng tiếp thêm động lực, thúc đẩy các "gã khổng lồ" công nghệ toàn cầu như Microsoft, Amazon, Apple, HP và Dell đa dạng hóa chuỗi cung ứng, tìm kiếm các địa điểm lắp ráp sản phẩm và sản xuất linh kiện quan trọng bên ngoài Trung Quốc.
Chỉ trong vòng chưa đầy ba năm, gần 60 nhà sản xuất PCB từ Trung Quốc đại lục và Đài Loan đã xây dựng cơ sở sản xuất mới tại Thái Lan, trong đó có phần lớn các công ty trong top 30 toàn cầu như Unimicron, Zhen Ding Tech, Shannan Circuits và Victory Giant. Làn sóng đầu tư này cũng kéo theo hàng chục nhà cung cấp thiết bị và vật liệu của họ đến đây, lập văn phòng dịch vụ để hỗ trợ khách hàng.
Lương nhân tài tăng gấp đôi
Thái Lan đang đặt nhiều kỳ vọng vào dòng vốn đầu tư mới này để nâng cấp các ngành công nghiệp, với tham vọng trở thành trung tâm sản xuất PCB lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Trung Quốc.
Sự đổ bộ đột ngột của các nhà cung cấp PCB đang làm thay đổi cơ cấu kinh tế Thái Lan, củng cố ngành công nghiệp PCB vốn còn non trẻ và nâng mặt bằng lương tối thiểu trong lĩnh vực sản xuất. Tuy nhiên, điều này cũng đi kèm những thách thức mới như sốc văn hóa, khan hiếm nhân tài và cạnh tranh ngày càng khốc liệt.
Wichiene Ngamsukkarsemsri, Giám đốc điều hành của Mitsubishi Electric Factory Automation Thái Lan cho biết công nhân Thái Lan quen với nhịp độ làm việc điều độ hơn, trong khi các nhà cung cấp từ Trung Quốc lại có xu hướng quyết liệt và dồn dập hơn nhiều.
Một thách thức khác là tìm kiếm đủ kỹ sư. Theo ông Wichiene, Thái Lan có nhiều kỹ sư trong ngành ô tô nhưng lại thiếu hụt trong ngành PCB.
Ông John Cronin, Giám đốc chất lượng tại nhà sản xuất PCB Trung Quốc WTT Technologies, cho biết các kỹ sư và nhân viên văn phòng nói được tiếng Trung đang trở nên "đắt giá" trong ngành PCB Thái Lan, và một "cuộc chiến nhân tài" khốc liệt đang diễn ra.
Trong khi đó, một giám đốc tại một nhà sản xuất vật liệu PCB địa phương tiết lộ với Nikkei rằng mức lương tháng đang tăng vọt.
"Chúng tôi chứng kiến mức lương của các quản lý dây chuyền sản xuất có kinh nghiệm đã tăng gấp đôi chỉ trong hai, ba năm qua", vị giám đốc này nói. "Vài năm trước, lương của họ chỉ khoảng 40.000 baht (1.240 USD). Giờ đây, cuộc chiến nhân tài đã đẩy mức lương lên 80.000 đến 100.000 baht mỗi tháng cho người có kinh nghiệm, và tình trạng thiếu hụt nhân sự tay nghề cao đang rất nghiêm trọng."
Theo dự báo, giá trị sản xuất PCB tại Thái Lan sẽ tăng từ 3,5 tỷ USD năm 2024 lên 5,62 tỷ USD vào năm 2030, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm là 7,6%, nhanh hơn mức trung bình toàn cầu.
Tuy nhiên, trong khi Thái Lan đang nỗ lực nắm bắt cơ hội để trở thành trung tâm PCB thứ ba bên cạnh Trung Quốc và Đài Loan, không có gì đảm bảo tất cả các khoản đầu tư này sẽ đơm hoa kết trái.
Nhiều nhà sản xuất và cung cấp cho biết dù có gần 60 nhà máy mới, hệ sinh thái tại Thái Lan vẫn còn non trẻ và họ vẫn phải nhập khẩu phần lớn thiết bị và vật liệu. Sẽ mất nhiều năm để cụm công nghiệp PCB mới nổi này vượt qua giai đoạn học hỏi và đạt được lợi nhuận ổn định.
Yuan-Sung Chang, chuyên gia phân tích công nghệ chuyên về ngành PCB tại ISTI, cho biết viện này kỳ vọng các nhà sản xuất PCB nước ngoài tại Thái Lan sẽ dần tăng sản lượng PCB từ trung cấp đến cao cấp, qua đó giúp giá trị sản xuất của nước này tiếp tục tăng trưởng.
Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng động lực kinh tế toàn cầu, rủi ro địa chính trị và cơ sở hạ tầng địa phương, bao gồm cả chi phí lao động tăng cao, có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành công nghiệp này tại Thái Lan.
