Quan sát của Báo Tri thức và Cuộc sống cho thấy, năm 2025 ghi nhận hoạt động đấu thầu sôi động của Công ty TNHH Xây dựng Đường thủy Thái Bình Dương (Thái Bình Dương). Doanh nghiệp này đã tham gia 3 gói thầu và trúng 2 gói, mang về tổng giá trị hợp đồng hơn 60,7 tỷ đồng. Tuy nhiên, khi đi sâu vào phân tích các gói thầu này, nổi lên những đặc điểm rất đáng chú ý về "hệ sinh thái" đấu thầu và sự đối lập gay gắt trong các chỉ số hiệu quả kinh tế.
Sự đối lập gần 7 lần trong tỷ lệ tiết kiệm
Điểm nổi bật và gây nhiều dấu hỏi nhất trong hồ sơ trúng thầu năm 2025 của Thái Bình Dương là sự chênh lệch khổng lồ về tỷ lệ tiết kiệm giữa hai gói thầu mà họ tham gia với hai vai trò khác nhau.
Như đã phản ánh ở kỳ trước thông qua bài viết: Công ty Thái Bình Dương trúng gói thầu 12,3 tỷ tại TP.HCM: Tỷ lệ tiết kiệm 4%, gói thầu mới nhất mà Thái Bình Dương trúng với vai trò độc lập là gói thi công xây dựng thuộc dự án nạo vét rạch Đĩa - rạch Rơi - sông Phú Xuân do Trung tâm Quản lý Đường thủy (TP HCM) làm chủ đầu tư. Gói thầu này có giá 12,909 tỷ đồng và Thái Bình Dương trúng với giá 12,385 tỷ đồng, đạt tỷ lệ tiết kiệm chỉ 4,06%.
Ngược lại hoàn toàn, gói thầu mà Thái Bình Dương trúng trước đó với vai trò liên danh chính lại cho thấy một mức độ tiết kiệm ấn tượng. Cụ thể, vào tháng 3/2025 (Quyết định phê duyệt ngày 28/02/2025), Thái Bình Dương cùng đối tác liên danh là Công ty TNHH Đầu tư Xây dựng Bình Phú đã được Cục Đường thủy nội địa Việt Nam phê duyệt trúng "Gói thầu XL-NVSOD: Thi công nạo vét + điều tiết đảm bảo giao thông trong quá trình thi công" thuộc công trình Nạo vét đảm bảo giao thông sông Ông Đốc (Cà Mau).
Gói thầu này có giá dự toán là 67.211.772.300 đồng. Liên danh Thái Bình Dương - Bình Phú đã trúng với giá 48.382.246.000 đồng. Mức giảm giá lên tới hơn 18,8 tỷ đồng, tương đương tỷ lệ tiết kiệm 28,01%.
Sự chênh lệch gần 7 lần về tỷ lệ tiết kiệm giữa hai gói thầu trong cùng một năm là một hiện tượng cần được phân tích kỹ lưỡng. Câu hỏi đặt ra là: Tại sao khi tham gia độc lập, giá trúng thầu lại rất sát giá mời thầu, trong khi khi liên danh, mức giảm giá lại sâu đến vậy?
Sự khác biệt này đến từ đâu? Liệu nó phản ánh sự khác biệt về mức độ cạnh tranh tại hai gói thầu (gói XL-NVSOD ghi nhận có 11 nhà thầu tham gia)? Hay nó cho thấy sự chênh lệch trong công tác xây dựng và thẩm định giá gói thầu của các chủ đầu tư? Hoặc đây là một chiến lược linh hoạt của nhà thầu khi tham gia với các vai trò khác nhau? Dù với lý do nào, sự chênh lệch này cũng đặt ra yêu cầu cần xem xét lại hiệu quả kinh tế thực chất của từng gói thầu.
"Bản đồ" đấu thầu tập trung và mối quan hệ "quen mặt"
Dữ liệu lịch sử đấu thầu cho thấy, hoạt động của Thái Bình Dương không dàn trải mà có sự tập trung rõ rệt tại một số bên mời thầu nhất định. Trong tổng số 6 gói thầu đã tham gia từ khi thành lập, có đến 4 gói (chiếm 66,67%) là do Trung tâm Quản lý Đường thủy và Cục Đường thủy nội địa Việt Nam mời thầu (mỗi đơn vị 2 gói).
Tại Trung tâm Quản lý Đường thủy, Thái Bình Dương có tỷ lệ trúng 50% (1/2 gói). Đặc điểm tại đây là gói trúng có tỷ lệ tiết kiệm thấp (4,06%) và gói trượt khi nhà thầu này xếp hạng cuối cùng (gói Rạch Tôm).
Tại Cục Đường thủy nội địa Việt Nam, nhà thầu này cũng có tỷ lệ trúng 50% (1/2 gói). Đặc điểm tại đây là gói trúng (liên danh XL-NVSOD) có tỷ lệ tiết kiệm rất cao (28,01%), trong khi gói còn lại tham gia độc lập và trượt thầu (gói XL2-NVQLPH45-88 vào cuối năm 2023).
Việc một nhà thầu thường xuyên tham gia và trúng thầu ở các gói thầu của một vài chủ đầu tư là hiện tượng không hiếm gặp trong thực tế đấu thầu. Điều này có thể xuất phát từ việc nhà thầu có năng lực chuyên môn sâu, đáp ứng tốt các yêu cầu đặc thù trong lĩnh vực quản lý của chủ đầu tư, tạo nên lợi thế cạnh tranh tự nhiên.
Tuy nhiên, dưới góc độ quản lý nhà nước và đảm bảo môi trường cạnh tranh lành mạnh, sự "quen mặt" này cũng đặt ra những yêu cầu về giám sát chặt chẽ hơn. Liệu sự lặp lại này có tiềm ẩn nguy cơ hình thành các mối quan hệ làm giảm tính minh bạch, khách quan và cạnh tranh thực chất của các cuộc thầu hay không? Đây là vấn đề mà các cơ quan chức năng cần quan tâm để đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công.
Đối tác và đối thủ trong "Hệ sinh thái"
"Hệ sinh thái" của Thái Bình Dương còn được định hình bởi mạng lưới các đối tác và đối thủ. Dữ liệu ghi nhận Thái Bình Dương đã từng đấu với 15 nhà thầu khác trong 5 gói thầu. Trong đó, có những đối thủ thường xuyên "chạm trán" như Công ty TNHH MTV Hoàng Khang (đấu 3 lần), Công ty Cổ phần Giao thông Sài Gòn 99 (đấu 2 lần).
Về đối tác liên danh, dữ liệu chỉ ghi nhận một đối tác duy nhất là Công ty TNHH Đầu tư Xây dựng Bình Phú.
Sự lặp lại của các bên mời thầu, sự chênh lệch đáng kể trong các chỉ số hiệu quả kinh tế, và mạng lưới các đối tác/đối thủ đã phác họa nên một bức tranh toàn cảnh về hoạt động đấu thầu của Công ty Thái Bình Dương. Việc nhận diện rõ "hệ sinh thái" này là cơ sở quan trọng để soi chiếu các hoạt động dưới lăng kính của pháp luật về đấu thầu.
Báo Tri thức và Cuộc sống tiếp tục thông tin:
[Kỳ 3:] Đấu thầu nạo vét tại TP HCM: Nhìn từ "hiện tượng" Thái Bình Dương
