Đó là thông tin được Bộ Y tế phối hợp Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc UNICEF đưa ra tại Lễ hưởng ứng “Ngày thế giới vì trẻ sinh non”, ngày 14/11 tại Hà Nội.
Đây là hoạt động nằm trong Tháng cao điểm hành động vì trẻ sinh non, nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về chăm sóc và bảo vệ trẻ sinh non, góp phần bảo đảm mọi trẻ em đều có khởi đầu tốt đẹp trong cuộc sống.
Cứ 10 trẻ sinh ra thì có 1 trẻ sinh non
Sinh non là thuật ngữ y khoa dùng để chỉ trường hợp trẻ được sinh ra trước tuần thứ 37 của thai kỳ (thai kỳ bình thường kéo dài khoảng 40 tuần). Trẻ sinh non thường có cân nặng thấp và chưa phát triển hoàn thiện các cơ quan, đặc biệt là phổi, não, và hệ miễn dịch, nên dễ gặp các vấn đề sức khỏe ngay sau khi chào đời và trong thời gian đầu đời.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm trên toàn cầu có hơn 13 triệu trẻ sinh non, tức là cứ 10 trẻ sinh ra thì có 1 trẻ sinh non. Sinh non là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ sơ sinh, chiếm khoảng 1 triệu ca tử vong mỗi năm. Những trẻ sống sót sau sinh non thường phải đối mặt với nhiều vấn đề sức khỏe lâu dài như chậm phát triển, khuyết tật vận động, giảm thị lực, thính lực và các rối loạn về hành vi, học tập.
Các đại biểu tham gia lễ mít tinh.
TS.BS Trần Đăng Khoa, Phó cục trưởng Cục Bà mẹ và Trẻ em (Bộ Y tế) nhấn mạnh, sinh non hiện là nguyên nhân trực tiếp hoặc gián tiếp của hơn 50% ca tử vong sơ sinh trên toàn cầu. Tại Việt Nam, tỷ lệ sinh non ước tính dao động từ 8,5% đến 10% tổng số ca sinh và điều đáng lưu ý là khoảng 85% trẻ sinh non có tuổi thai từ 32 tuần trở lên.
Theo ông Khoa, ước tính 75% các trường hợp tử vong do sinh non hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng những can thiệp đơn giản, hiệu quả và chi phí thấp. Sinh non không chỉ là thời điểm sinh sớm hơn dự kiến, mà là một nguy cơ đe dọa sức khỏe toàn diện của trẻ.
Trẻ sinh non có thể đối mặt với vô số biến chứng ngắn hạn như hạ thân nhiệt, hội chứng suy hô hấp, cơn ngừng thở, còn ống động mạch, xuất huyết não, nhiễm khuẩn huyết hay viêm ruột hoại tử.
Những hệ lụy lâu dài cũng không kém phần nặng nề, bao gồm rối loạn phát triển thần kinh, bại não, chậm phát triển trí tuệ - vận động, rối loạn hành vi, hen, bệnh võng mạc, đến các vấn đề chuyển hóa, dinh dưỡng và bệnh thận mạn.
Trẻ sinh non được cứu sống và phát triển bình thường về thể chất và trí tuệ
Việt Nam có nhiều tiến bộ vượt bậc trong lĩnh vực chăm sóc và điều trị trẻ sinh non
Phát biểu tại Lễ hưởng ứng Ngày thế giới vì trẻ sinh non, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức cho biết, trong những năm qua, nhờ sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước, sự đầu tư của Chính phủ; sự cống hiến của các cán bộ y tế từ trung ương đến địa phương, sự tham gia tích cực của các Bộ, ngành và sự hỗ trợ của các Tổ chức quốc tế và trong nước, Việt Nam được cộng đồng quốc tế đánh giá cao, là điểm sáng trong việc thực hiện giảm tỷ lệ tử vong mẹ và trẻ.
Tỷ suất tử vong trẻ em dưới 5 tuổi giảm từ 22,1% năm 2015 xuống còn 16,9% năm 2024. Tỷ suất tử vong trẻ em dưới 1 tuổi giảm từ 14,7% năm 2015 xuống còn 11,3% năm 2024. Tỷ vong trẻ sơ sinh hiện nay giảm ước tính còn 9,6% (năm 2015 là 12%).
Đặc biệt, Việt Nam đã có nhiều tiến bộ vượt bậc trong lĩnh vực chăm sóc và điều trị trẻ sinh non. “Chúng ta đã cứu sống và chăm sóc thành công nhiều trẻ sinh non, nhẹ cân, thậm chí có trẻ dưới 500 gram, giúp các em được lớn lên khỏe mạnh, phát triển bình thường về thể chất và trí tuệ. Mỗi nụ cười trên gương mặt trẻ, mỗi giọt nước mắt xúc động của cha mẹ chính là nguồn động viên to lớn để đội ngũ cán bộ y tế tiếp tục nỗ lực và cống hiến vì trẻ sinh non, vì thế hệ tương lai của Việt Nam”.
Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức phát biểu tại buổi lễ.
Thứ trưởng Nguyễn Tri Thức nhấn mạnh, để giảm tử vong sơ sinh, đặc biệt là tử vong do sinh non/nhẹ cân, Việt Nam cần tiếp tục tập trung các nguồn lực, tăng cường các can thiệp dự phòng và chăm sóc sơ sinh an toàn, hiệu quả.
Ông khẳng định: “Chúng ta phải bảo đảm mọi trẻ sinh non đều được chăm sóc sức khỏe tốt nhất, được hưởng khởi đầu vững chắc để có tương lai tươi sáng. Mục tiêu của chúng ta là tất cả trẻ em Việt Nam được sinh ra đều có cơ hội sống, khỏe mạnh và phát triển, trở thành nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước bước vào kỷ nguyên mới".
Theo Bộ Y tế, việc giảm tỷ lệ trẻ sinh non và nhẹ cân không chỉ là nhiệm vụ của ngành Y tế mà đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ của nhiều ngành, các cấp chính quyền và toàn cộng đồng. Cần có sự vào cuộc của các bộ, ngành trong việc đảm bảo điều kiện chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ mang thai; của chính quyền địa phương trong triển khai dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu; của cộng đồng trong việc nâng cao hiểu biết và ý thức chăm sóc thai kỳ; cùng với sự hỗ trợ thiết thực từ các tổ chức quốc tế và trong nước.
Thứ trưởng Nguyễn Tri Thức cho rằng, việc kết hợp giữa kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn tại Việt Nam sẽ giúp chúng ta tiếp tục giảm được tỷ lệ sinh non và tử vong sơ sinh, đồng thời cải thiện chất lượng cuộc sống cho trẻ sinh non và gia đình.
Các chuyên gia cho biết, sinh non không thể phòng tránh hoàn toàn, nhưng nguy cơ có thể giảm đáng kể nếu chúng ta đầu tư vào sức khỏe của người mẹ, nâng cao chất lượng chăm sóc thai kỳ và tạo điều kiện để gia đình đồng hành cùng trẻ. Khi hệ thống y tế và mỗi bà mẹ phối hợp chặt chẽ, không chỉ giúp trẻ ra đời đúng thời điểm mà còn bảo vệ tương lai của hàng triệu em bé.
Để thực hiện điều này, cha mẹ và cộng đồng có thể bắt đầu từ việc chăm sóc sức khỏe bà mẹ ngay từ giai đoạn chuẩn bị mang thai. Khám sức khỏe tiền hôn nhân hoặc tiền thai giúp phát hiện và điều trị sớm các bệnh mạn tính như đái tháo đường, tăng huyết áp hay nhiễm trùng - những yếu tố có thể dẫn đến sinh non.
Tiêm phòng đầy đủ các bệnh nguy hiểm như Rubella, viêm gan B, uốn ván trước khi mang thai cũng là cách bảo vệ cả mẹ và thai nhi. Bên cạnh đó, duy trì cân nặng hợp lý, ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn và từ bỏ thuốc lá, rượu bia, các chất kích thích sẽ tạo nền tảng sức khỏe vững chắc cho hành trình làm mẹ. Lập kế hoạch mang thai hợp lý, không sinh con quá sớm hay quá gần nhau, cũng là yếu tố quan trọng để giảm nguy cơ sinh non.
