Trong nhịp sống đô thị hiện đại, trẻ em ngày càng có xu hướng gắn bó với ghế ngồi nhiều hơn là sân chơi. Từ lớp học, bàn học ở nhà cho đến hàng giờ trước màn hình tivi, máy tính bảng hay điện thoại, thời gian vận động của trẻ đang bị thu hẹp đáng kể. Không ít phụ huynh cũng vô tình tạo áp lực học tập, khiến con ít cơ hội tham gia các hoạt động ngoài trời. Thực trạng này đã và đang đặt ra những hệ lụy lớn đối với sức khỏe thể chất lẫn tinh thần của trẻ em thành phố.
Ảnh minh họa/ Nguồn internet
Hệ lụy đối với sức khỏe thể chất
Gia tăng béo phì và bệnh lý chuyển hóa: Trẻ ít vận động dễ bị mất cân bằng năng lượng, lượng calo nạp vào từ ăn uống cao nhưng tiêu hao lại thấp. Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến thừa cân, béo phì – một vấn đề đang tăng nhanh ở trẻ em đô thị. Béo phì không chỉ ảnh hưởng đến hình thể, mà còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tiểu đường type 2, rối loạn mỡ máu khi tuổi đời còn rất trẻ.
Ảnh hưởng hệ xương khớp và vóc dáng: Ngồi lâu trong tư thế sai dễ gây cong vẹo cột sống, lệch vai, gù lưng. Xương và cơ của trẻ trong giai đoạn phát triển cần được vận động thường xuyên để chắc khỏe, linh hoạt. Nếu không, hệ cơ xương sẽ kém phát triển, chiều cao có thể bị ảnh hưởng.
Suy giảm sức đề kháng: Hoạt động thể chất là cách giúp tăng cường tuần hoàn máu, cải thiện hô hấp, thúc đẩy hệ miễn dịch. Khi trẻ ít vận động, cơ thể trở nên ì ạch, sức đề kháng giảm sút, dễ bị ốm vặt, cảm cúm hoặc mắc các bệnh hô hấp.
Tác động đến mắt và hệ thần kinh: Ngồi lâu trước màn hình đồng nghĩa với việc mắt trẻ phải làm việc quá tải, dễ gây cận thị, khô mắt, mỏi mắt. Bên cạnh đó, tư thế ngồi lâu gây căng thẳng cho hệ thần kinh, khiến trẻ hay nhức đầu, chóng mặt.
Hệ lụy đối với sức khỏe tinh thần
Stress và rối loạn cảm xúc: Trẻ bị bó hẹp trong bốn bức tường, ít được vận động và tiếp xúc với thiên nhiên thường dễ căng thẳng, lo âu, thậm chí cáu gắt, nóng nảy.
Giảm kỹ năng xã hội: Khi thiếu các trò chơi tập thể, trẻ mất cơ hội rèn luyện kỹ năng hợp tác, giao tiếp, giải quyết vấn đề. Lâu dài, trẻ có thể trở nên thu mình, khó hòa nhập, ngại tiếp xúc với người khác.
Suy giảm khả năng học tập: Vận động không chỉ tốt cho cơ thể mà còn kích thích não bộ sản sinh endorphin – hormone hạnh phúc, giúp tăng tập trung và trí nhớ. Việc ít vận động khiến trẻ khó duy trì sự tập trung, khả năng tiếp thu bài vở cũng giảm.
Nguyên nhân hình thành thói quen ngồi nhiều, ít vận động
Không gian sống chật hẹp: Các khu đô thị ngày càng thiếu sân chơi, công viên dành cho trẻ.
Áp lực học tập quá lớn: Lịch học thêm dày đặc khiến trẻ không có thời gian cho vận động.
Ảnh hưởng từ công nghệ số: Điện thoại, máy tính bảng, trò chơi trực tuyến hấp dẫn trẻ hơn là các hoạt động thể chất.
Thói quen gia đình: Nhiều cha mẹ bận rộn, ít dành thời gian chơi thể thao cùng con hoặc không khuyến khích con vận động.
Giải pháp khắc phục
Gia đình là nền tảng: Cha mẹ cần định hình cho con thói quen vận động mỗi ngày, chẳng hạn 30–60 phút đi bộ, đạp xe, chơi bóng. Thay vì để con một mình với màn hình, phụ huynh có thể tham gia cùng con, vừa tăng gắn kết vừa rèn luyện sức khỏe.
Trường học đổi mới: Nhà trường nên tăng cường giờ thể dục, tổ chức nhiều hoạt động ngoại khóa, các môn thể thao đa dạng như bóng rổ, bơi lội, võ thuật… để học sinh hứng thú hơn.
Xã hội chung tay: Chính quyền đô thị cần chú trọng quy hoạch công viên, sân chơi công cộng an toàn cho trẻ. Các tổ chức xã hội, câu lạc bộ thể thao có thể tổ chức sự kiện, hoạt động cộng đồng khuyến khích trẻ vận động nhiều hơn.
Hạn chế sử dụng thiết bị điện tử: Phụ huynh nên quy định khung giờ cụ thể để trẻ sử dụng điện thoại, máy tính bảng. Thay vào đó, khuyến khích con tham gia các hoạt động ngoài trời hoặc sáng tạo như vẽ, nặn đất sét, trồng cây.
Thói quen ngồi nhiều, ít vận động ở trẻ em thành phố không chỉ gây ra những ảnh hưởng trước mắt như béo phì, cong vẹo cột sống, mà còn để lại hệ lụy lâu dài đến sức khỏe tinh thần và sự phát triển toàn diện. Muốn thay đổi thực trạng này, cần có sự phối hợp đồng bộ từ gia đình, nhà trường đến xã hội. Một lối sống năng động, nhiều vận động không chỉ giúp trẻ khỏe mạnh về thể chất mà còn nuôi dưỡng tinh thần tươi vui, tự tin, sẵn sàng hội nhập.
