Hỗ trợ mạnh mẽ từ hợp tác công tư
Ông Nguyễn Mai Dương, Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết: Đổi mới sáng tạo là hoạt động tạo ra sản phẩm mới, dịch vụ mới, quy trình mới, mô hình kinh doanh mới hoặc cải tiến đáng kể so với sản phẩm, dịch vụ, quy trình, mô hình kinh doanh đã có.
Hoạt động đổi mới sáng tạo đang nhận được sự quan tâm “cao độ” từ lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ. Bối cảnh hiện tại đặt ra nhiều yêu cầu, đòi hỏi các hành động thiết thực để thể chế hóa các chủ trương, định hướng, thúc đẩy một cách thực chất, hiệu quả các hoạt động đổi mới sáng tạo.
Trải nghiệm công nghệ mới.
Theo ông Dương, Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo được Quốc hội thông qua vào tháng 6/2025 là một dấu ấn rất lớn. Lần đầu tiên, đổi mới sáng tạo được làm rõ và được đặt ngang với khoa học, công nghệ.
Hiện Bộ Khoa học và Công nghệ đang chủ trì xây dựng hệ thống các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, nhất là các văn bản về đổi mới sáng tạo.
Theo đại diện Cục Đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp là trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo. Theo đó, hiện có nhiều chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp thực hiện đổi mới sáng tạo. Cụ thể: Ưu đãi thuế, hỗ trợ lãi suất vay, hỗ trợ kinh phí để doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, ứng dụng công nghệ, chuyển giao công nghệ, đổi mới công nghệ và đổi mới sáng tạo; Cấp phiếu hỗ trợ tài chính (voucher) để thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo, thương mại hóa sản phẩm thông qua việc tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận thị trường và khuyến khích người dùng trải nghiệm sản phẩm mới, dịch vụ mới; Tổ chức thị trường giao dịch chứng khoán chuyên biệt cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia, quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương để đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo, hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo.
Các trung tâm đổi mới sáng tạo là đầu mối kết nối và chia sẻ lợi ích từ kết quả nghiên cứu, tạo sự gắn kết chặt chẽ và bền vững trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia.
Tới đây, mỗi địa phương có ít nhất một trung tâm đổi mới sáng tạo; mỗi bộ, ngành có ít nhất một trung tâm đổi mới sáng tạo; khuyến khích các viện nghiên cứu, trường đại học thành lập trung tâm đổi mới sáng tạo. Từ đó, phấn đấu cả nước sẽ có khoảng 100 trung tâm đổi mới sáng tạo ở các cấp khác nhau.
Trong khi đó, ông Phạm Thy Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Đấu thầu, Bộ Tài chính, thông tin thêm về Nghị định số 180/2025/NĐ-CP ngày 1/7/2025 quy định cơ chế, chính sách hợp tác công tư trong lĩnh vực phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Trong đó, đã xây dựng các chính sách ưu đãi vượt trội gồm: ưu đãi về thuế (R&D); miễn, giảm tiền thuê, sử dụng đất; ưu đãi đầu tư; chấp nhận rủi ro, sở hữu kết quả nghiên cứu, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo...
Cùng với đó là các ưu đãi dự án hợp tác công - tư (PPP), vốn nhà nước tham gia trong dự án PPP là 70% tổng mức đầu tư; có cơ chế đặt hàng, tài trợ một phần hoặc toàn bộ kinh phí từ ngân sách nhà nước, không tính vào phần tham gia của nhà nước trong dự án; chia sẻ phần giảm doanh thu, cho phép áp dụng mức chia sẻ 100% phần chênh lệch giảm trong 3 năm đầu...
“Bộ Tài chính đồng hành cùng các cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện hợp tác công tư trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo”, ông Phạm Thy Hùng nhấn mạnh.
Điều này được thể hiện rõ tại Công văn số 11725/BTC-QLĐT ngày 31/7/2025 hướng dẫn bộ, ngành, địa phương tiêu chí xác định các dự án/hoạt động hợp tác công tư theo Nghị định số 180/2025/NĐ-CP.
Hiện Bộ Tài chính cũng tích cực tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn thực hiện Nghị định số 180/2025/NĐ-CP. Sắp tới, sẽ xây dựng sổ tay hướng dẫn hợp tác công - tư trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo; thường xuyên trao đổi trực tiếp với các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp để thúc đẩy hợp tác công tư, nhất là các nội dung liên quan đến xác định dự án, mô hình hợp tác, chuẩn bị dự án, thực hiện...
Doanh nghiệp chủ động đổi mới
Tổng Giám đốc FPT Nguyễn Văn Khoa khẳng định: “Đổi mới sáng tạo không nằm trong quy định, không bị ràng buộc bởi điều lệ tài chính, mà thực chất là linh hồn của sự phát triển, là tài sản vô hình quý giá nhất của mỗi tổ chức”.
Ông Nguyễn Văn Khoa, Tổng Giám đốc FPT, khẳng định đổi mới sáng tạo là động lực cho phát triển.
Theo ông Khoa, xuyên suốt quá trình phát triển, FPT đã xác lập đổi mới sáng tạo là giá trị cốt lõi, được nuôi dưỡng như một nền văn hóa bền vững, bắt đầu từ những công việc nhỏ nhất. Năm 2025, hơn 5.000 sáng kiến từ 84.000 nhân sự FPT tại 30 quốc gia đã giúp tập đoàn tiết kiệm gần 800 tỷ đồng chi phí vận hành, trong đó nhiều ý tưởng đến từ đội ngũ vận hành, thiết kế sản phẩm và bán hàng.
Từ góc nhìn chiến lược, ông Nguyễn Văn Khoa nhấn mạnh, đổi mới sáng tạo là “mạch ngầm xuyên suốt” trong bốn trụ cột nghị quyết lớn của Trung ương gồm: Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân; và Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật.
Do đó, để biến đổi mới sáng tạo thành thực tiễn chứ không chỉ là khẩu hiệu, cần thúc đẩy hoàn thiện hành lang pháp lý cho các lĩnh vực mới như công nghệ cao, logistics, AI; đưa đổi mới sáng tạo vào chính sách một cách linh hoạt; xây dựng “bản đồ chiến lược công nghệ” theo địa phương; phát triển mối liên kết chiến lược giữa doanh nghiệp lớn và nhỏ trong hệ sinh thái.
Ông Nguyễn Văn Khoa cũng kiến nghị, doanh nghiệp Việt cần chủ động nâng cao năng lực hấp thụ công nghệ, đón đầu làn sóng hợp tác quốc tế chất lượng cao, từ “gia công giá rẻ” sang “liên minh chuyển giao công nghệ”.
Ông Đặng Tấn Đức, Viện trưởng Viện R&D, Tập đoàn Becamex, cho rằng, Việt Nam đã trở thành cứ điểm sản xuất của nhiều tập đoàn trên thế giới, trong đó có những tập đoàn lớn về công nghệ. Những công ty sản xuất điện tử hàng đầu thế giới đều đã có mặt ở Việt Nam. Nhưng “bài toán” đặt ra là làm sao để chúng ta có thể tham gia vào chuỗi giá trị này.
Ông Đức cho rằng, việc tham gia các hoạt động lắp ráp là công đoạn có giá trị gia tăng tương đối thấp, chiếm khoảng 1 - 3% trong sản phẩm khi bán ra thị trường. Theo đó, chúng ta phải quyết tâm nâng cao hàm lượng công nghệ trong mỗi sản phẩm cũng như thúc đẩy đổi mới sáng tạo.
“Bằng việc đầu tư vào công nghệ và quản trị, kỹ năng của người lao động, doanh nghiệp sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh, từ đó tiến tới thâm dụng về công nghệ và tiến xa hơn nữa là thâm dụng về trí tuệ”, ông Đức nhấn mạnh.
Còn ông Phạm Văn Hát, Giám đốc Công ty TNHH Hát Sáng chế (Hải Phòng), chia sẻ: Mỗi sản phẩm ông sáng chế ra đều xuất phát từ nhu cầu thực tế của bà con, từ những vất vả mà ông từng chứng kiến và trải qua.
Chiếc robot đặt hạt mà ông Phạm Văn Hát tâm đắc nhất chỉ có giá khoảng 35 triệu đồng nhưng thay thế được sức lao động của 40 người nông dân. Đặc biệt, sản phẩm này đã được xuất khẩu sang 14 quốc gia, trong đó có Mỹ, Nhật Bản, Israel và Hàn Quốc...
“Tôi luôn đặt tiêu chí ‘Đơn giản – hiệu quả – giá rẻ – bền bỉ’. Nhờ đó, máy của tôi thường có giá chỉ bằng 1/3 - 1/10 sản phẩm ngoại nhập nhưng lại phù hợp với điều kiện đồng ruộng Việt Nam”, ông Phạm Văn Hát chia sẻ.
