Ảnh minh hoạ: Getty images
Theo nhật báo Independent, DNA môi trường (eDNA) là các mảnh mã di truyền bị bỏ lại trong da, nước bọt và các chất thải sinh học khác khi con người và sinh vật di chuyển trong không gian. Trong những năm gần đây, các nhà khoa học đã chứng minh rằng họ có thể thu thập và nhận diện cá nhân thông qua dấu vết di truyền này bằng cách lấy mẫu từ không khí, đất hoặc nước.
Trong một báo cáo mới, Hiệp hội Hoàng gia Anh cho biết kỹ thuật này có thể hỗ trợ điều tra tội phạm hoặc phát hiện các hóa chất nguy hiểm, từ đó cảnh báo về các mối đe dọa an ninh sinh học hoặc tấn công khủng bố. Tuy nhiên, báo cáo cũng cảnh báo rằng eDNA có thể "bị sử dụng cho mục đích sai trái", chẳng hạn như "giám sát di truyền, thu hoạch bộ gen, thu thập dữ liệu di truyền bí mật cho mục đích thương mại xấu hoặc theo dõi vị trí mà không được phép".
Các chuyên gia lo ngại rằng việc thu thập DNA từ không khí nằm trong vùng "xám" về pháp lý, có thể dẫn đến tình trạng dữ liệu di truyền của cá nhân bị thu thập mà không có sự đồng ý, làm lộ thông tin y tế nhạy cảm.
"Các đoạn DNA, eDNA của con người ngày càng được giải mã với độ dài lớn hơn từ các phân tích không có mục tiêu cụ thể, bao gồm cả thông tin chi tiết như sắc tộc, nguồn gốc tổ tiên và khả năng mắc bệnh", các tác giả báo cáo cảnh báo. Điều này có nghĩa là trong tương lai, cá nhân có thể bị nhận diện từ một phạm vi mẫu eDNA rộng lớn hơn nhiều.
Báo cáo của Hiệp hội Hoàng gia về eDNA, được soạn thảo nhằm cung cấp định hướng cho các nhà hoạch định chính sách, nhấn mạnh rằng cần có hướng dẫn và tiêu chuẩn để bảo vệ công chúng trong khi vẫn cho phép khai thác lợi ích từ công nghệ này.
Ngoài ra, báo cáo cũng cảnh báo rằng sự nhiễm bẩn của mẫu thử có thể dẫn đến các kết quả "dương tính giả", gây ra báo động sinh học sai hoặc dẫn đến những sai lầm trong xét xử tư pháp. Một mối quan ngại khác là việc "thu hoạch bộ gen", tức là "hành vi thu thập và lưu trữ dữ liệu di truyền của con người từ môi trường (eDNA) một cách phi đạo đức hoặc có động cơ xấu mà không có sự đồng ý".
Hiện tại, phân tích DNA môi trường từ nước thải đã chứng minh hiệu quả trong việc theo dõi sự lây lan của các bệnh như đại dịch Covid-19, bại liệt và đậu mùa khỉ, giúp các cơ quan y tế đưa ra biện pháp can thiệp kịp thời tại các khu vực có nguy cơ cao.
