Luật sư vạch trần thủ đoạn bắt cóc online tinh vi

Thủ đoạn của các đối tượng vô cùng tinh vi, xảo quyệt khi nhắm vào học sinh sinh viên và người trẻ - nhóm dễ bị tác động tâm lý và thường xuyên sử dụng công nghệ.

Trước tình trạng “bắt cóc online” đang có dấu hiệu lan rộng, gây hoang mang trong dư luận, PV Tri thức và Cuộc sống đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp để làm rõ hơn thủ đoạn, kịch bản, chiêu trò “bắt cóc online” cũng như cách phòng ngừa, cảnh giác để không sập bẫy.

Một nạn nhân vụ bắt cóc online xảy ra tại phường Tân Hưng, TP Hải Phòng.

Lật tẩy kịch bản “bắt cóc online”

Theo dõi các vụ “bắt cóc online” xảy ra thời gian qua, luật sư có thể cho biết kịch bản “bắt cóc online” của các đối tượng?

Kịch bản “bắt cóc” của các đối tượng là mạo danh cơ quan chức năng như Công an, Viện Kiểm sát, Tòa án cáo buộc nạn nhân liên quan đến các vụ án nghiêm trọng như rửa tiền, buôn bán ma túy… rồi đe dọa sẽ bị bắt nếu không “hợp tác”. Chúng tạo áp lực, buộc nạn nhân tự cô lập, thuê khách sạn và cắt đứt liên lạc với người thân. Sau đó, kẻ gian điều khiển từ xa, yêu cầu chuyển tiền với lý do “kiểm tra tài khoản” hoặc “giải quyết vụ việc”.

Đáng chú ý, chúng còn yêu cầu người nhà chuyển tiền vào chính tài khoản nạn nhân để tạo cảm giác tin tưởng và đánh lạc hướng. Với chiêu trò "bắt cóc online", khiến nạn nhân rơi vào hoảng loạn, con số có thể lên đến vài trăm triệu đồng, thậm chí cả tỷ đồng.

Bằng chiêu trò này, các đối tượng thao túng tâm lý nạn nhân, yêu cầu nạn nhân thực hiện nhiều hoạt động theo mong muốn của chúng.

Đáng chú ý là trong các vụ việc bắt cóc online, có nạn nhân kép, bao gồm người bị bắt cóc online và người thân của họ, đôi khi cả hai người này đều mất tiền do nhóm đối tượng lừa đảo có kịch bản, có đạo cụ, có sự phối hợp chặt chẽ với nhau để phân vai, dựng nên những câu chuyện như thật.

Kịch bản lừa đảo của các đối tượng ngày càng tinh vi hơn, từ việc chỉ khống chế nạn nhân tại nhà, thời gian gần đây các đối tượng yêu cầu nạn nhân phải rời khỏi nơi cư trú, đến nhà nghỉ hoặc khách sạn để tự giam mình vào, thậm chí tự hành hạ bản thân rồi quay clip lại gửi cho các đối tượng, làm căn cứ để các đối tượng đe dọa người nhà nạn nhân để chiếm đoạt tài sản.

Có những trường hợp bắt cóc online có thể trở thành bắt cóc thật khi các đối tượng yêu cầu nạn nhân phải đi đến nơi mà các đối tượng có thể bắt giữ trực tiếp hoặc đi ra cửa khẩu để ra nước ngoài, những ngày qua còn có thủ đoạn tạo hình ảnh giả mà nạn nhân đã chết để yêu cầu gia đình nạn nhân chuộc xác, làm thủ tục mai táng …

Các vụ bắt cóc online cho thấy, nạn nhân đều là người trẻ, học sinh, sinh viên, chuyên gia có thể lý giải động cơ nhắm đến các đối tượng này?

Thời gian qua, tổng kết các vụ việc bắt cóc online bị cơ quan chức năng phát hiện, can thiệp đa phần nạn nhân là những người trẻ tuổi, thường là học sinh, sinh viên hoặc những người trẻ mới đi làm.

Đặc điểm chung của những người này là thiếu hiểu biết pháp luật, thiếu kiến thức xã hội, thiếu kỹ năng sống nên các đối tượng dễ dàng lừa gạt, dễ dàng mạo danh cơ quan bảo vệ pháp luật, mạo danh người khác để thực hiện các phương thức thủ đoạn đe dọa nạn nhân bằng pháp luật hoặc bằng các cách khác khiến cho nạn nhân sợ hãi, tưởng rằng bản thân mình hoặc người thân trong gia đình mình đang gặp nguy hiểm, gặp rủi ro về pháp lý. Từ đó dễ bị bọn chúng thao túng tâm lý, yêu cầu thực hiện các công việc như tách khỏi không gian chung với mọi người, tự giam mình, tự gây thương tích cho mình rồi quay video gửi cho nhóm đối tượng, cung cấp các thông tin cá nhân, thông tin về tài khoản ngân hàng cho các đối tượng. Các đối tượng tiếp tục thực hiện các hành vi đe dọa người nhà nạn nhân để chiếm đoạt tài sản …

Sở dĩ nạn nhân trong các vụ bắt cóc online ít khi là trẻ em, người trung niên hay người già (mà chủ yếu là thanh thiếu niên và những người trẻ) là vì trẻ em thường có sự quản lý chặt chẽ của cha mẹ, việc sử dụng điện thoại có sự kiểm soát, nên khi tiếp cận với trẻ em sẽ khó hơn, khó lừa gạt hơn.

Một điều cũng rất đáng lo ngại và đáng buồn là không ít nạn nhân bị bắt cóc online đang là sinh viên của các trường đại học, cao đẳng. Điều đó cho thấy, một bộ phận học sinh sinh viên khi cha mẹ nuông chiều, lười học tập, thiếu rèn luyện, thiếu kiến thức xã hội và thiếu kỹ năng sống.

TS.LS Đặng Văn Cường.

Thoát bẫy bắt cóc online thế nào?

Ông có lời khuyên như thế nào đối với học sinh, sinh viên để nhận diện thủ đoạn lừa đảo trên? Đối với các bậc phụ huynh, họ cần lưu ý gì với con em của mình?

Với thời đại bùng nổ nghệ số, các hoạt động trong đời sống xã hội đều có thể thực hiện trực tuyến, giao tiếp gián tiếp sẽ xuất hiện ngày càng nhiều sơ hở trong giao tiếp của con người trên không gian mạng dẫn đến các đối tượng lừa đảo lợi dụng để thực hiện các hành vi chiếm đoạt tài sản.

Với đặc điểm giao tiếp trên không gian mạng là giao tiếp gián tiếp, dễ ẩn danh, dễ mạo danh, dễ xóa dấu vết và có thể giao tiếp toàn cầu nên động cơ mục đích thực hiện hành vi phạm tội dễ nảy sinh, khó phát hiện, khó xử lý. Giao tiếp trên không gian mạng phức tạp hơn rất nhiều lần so với giao tiếp trên môi trường truyền thống, trong đời thực.

Chính vì vậy, đòi hỏi những người tham gia vào các hoạt động trên không gian mạng phải có trình độ nhận thức hiểu biết nhất định, trong đó cần phải có hiểu biết về pháp luật, hiểu biết về đời sống xã hội, có kỹ năng sống mới có thể tự bảo vệ mình trên không gian mạng.

Theo quy luật. khi những người trẻ càng trưởng thành cha mẹ càng ít kiểm soát, đến khi đã thành niên sẽ được tự quyết mọi vấn đề.

Tuy nhiên, tuổi trẻ thường dễ mắc sai lầm, tuổi trẻ thường muốn khẳng định mình nhưng vì thiếu kiến thức, thiếu hiểu biết, thiếu kỹ năng sống, chưa trải sự đời nên dễ vấp, thua thiệt, thậm chí dễ trở thành nạn nhân của các đối tượng lừa đảo.

Bởi vậy, để người trẻ không còn “trẻ người non dạ”, không gặp phải các cú vấp của cuộc đời sự tự do của người trẻ phải đi liền với nhận thức, hiểu biết, kỹ năng để tự bảo vệ mình khi không còn cha mẹ bên cạnh. Tùy từng độ tuổi, tùy từng môi trường mà người trẻ cần phải trang bị cho mình những kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng cần thiết để có đủ hành trang vào đời, đủ kiến thức kinh nghiệm để tham gia các hoạt động trên không gian mạng, khi giao tiếp gián tiếp qua các mạng máy tính, mạng viễn thông và phương tiện điện tử.

Xin cảm ơn luật sư về cuộc trao đổi trên!