Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, sức mua nội địa đang được xem là động lực tăng trưởng quan trọng. Tuy nhiên, ngành đồ uống Việt Nam lại đang đối mặt với những khó khăn chưa từng có, đặc biệt là trước thềm các chính sách thuế mới...
Tại tọa đàm: “Kích cầu tiêu dùng để tăng trưởng kinh tế – Góc nhìn từ ngành đồ uống”, các chuyên gia nhận định ngành đồ uống Việt Nam từ lâu đã được xem là một cấu phần quan trọng của nền kinh tế, đóng góp đáng kể vào ngân sách và tạo việc làm cho hàng triệu lao động. Tuy nhiên, thời gian gần đây, “cơn gió ngược” từ kinh tế toàn cầu đã tác động mạnh mẽ, khiến ngành này đối mặt với nhiều khó khăn.
THÁCH THỨC TỪ “CƠN GIÓ NGƯỢC”
Theo số liệu cập nhật, đến tháng 7/2025, toàn ngành ghi nhận mức tăng trưởng âm 7,8% so với cùng kỳ năm trước. Tình trạng tồn kho tăng cao, sức mua suy yếu, trong khi giá nguyên vật liệu đầu vào vẫn liên tục leo thang.
Bên cạnh những thách thức kinh tế vĩ mô, ngành đồ uống còn đứng trước một “cơn bão” chính sách thuế. Cụ thể, Luật số 66/2025/QH15 quy định từ ngày 1/1/2027, thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ được áp dụng thêm đối với nước giải khát có đường, và thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu, bia cũng sẽ tăng liên tục trong 5 năm, mỗi năm 5%. Mặc dù các chính sách này hướng đến mục tiêu dài hạn là cải thiện sức khỏe cộng đồng, nhưng trong bối cảnh hiện tại, chúng lại trở thành một gánh nặng lớn, đe dọa trực tiếp đến khả năng phục hồi và phát triển của doanh nghiệp.
Không chỉ vậy, tại tọa đàm “Kích cầu tiêu dùng để tăng trưởng kinh tế – Góc nhìn từ ngành đồ uống”, ông Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội Bia-Rượu-Nước giải khát Việt Nam, nhấn mạnh việc không tiếp tục giảm thuế giá trị gia tăng 2% cho mặt hàng nước giải khát trong năm 2026 sẽ đặt doanh nghiệp vào tình thế thiệt thòi kép: vừa phải đối mặt với những khó khăn hiện tại mà không được hưởng ưu đãi hỗ trợ, vừa phải gánh thêm áp lực tài chính trong quá trình chuyển đổi để thích nghi với chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt sắp tới.
Bà Nguyễn Thị Hải Vân, Trưởng Tiểu ban nước giải khát thuộc VBA, lo ngại ngành nước giải khát hiện nay đang tăng trưởng âm, thậm chí có một số mặt hàng tăng trưởng âm tới hai con số. Điều này cho thấy bức tranh khá ảm đạm của ngành. Nguyên nhân xuất phát từ việc người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu.
Hơn nữa, một vướng mắc nữa hiện nay là sản phẩm nước giải khát không nằm trong diện được giảm 2% thuế giá trị gia tăng vào năm 2026 theo Nghị định 174/2025/NĐ-CP. “Quy định này chưa bảo đảm tính công bằng của chính sách ưu đãi thuế, chưa bảo đảm lợi ích chính đáng của doanh nghiệp ngành nước giải khát, bởi đến năm 2027 nước giải khát mới chính thức thuộc nhóm sản phẩm chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Do đó trong năm 2026, nước giải khát vẫn thuộc nhóm đối tượng được thụ hưởng chính sách giảm thuế giá trị gia tăng”, bà Vân nêu quan điểm.
XEM XÉT MỞ RỘNG CHÍNH SÁCH GIẢM THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG 2% CHO MẶT HÀNG ĐỒ UỐNG
Để tháo gỡ những nút thắt trên, các ý kiến cho rằng cần "khoan thư" sức doanh nghiệp ngành đồ uống, hỗ trợ doanh nghiệp kích cầu tiêu dùng nội địa, xem xét mở rộng chính sách giảm thuế giá trị gia tăng 2% cho các mặt hàng đồ uống đến hết năm 2027; giảm, hoãn, miễn một số phí và lệ phí; giãn lùi thực hiện thuế tiêu thụ đặc biệt.
Đồng thời, phối hợp, giải quyết vấn nạn rượu thủ công, bia giả, nhái, kém chất lượng; cắt giảm điều kiện kinh doanh… Những giải pháp này giúp các doanh nghiệp có thêm "khoảng thở" để điều chỉnh, nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới, tối ưu hóa quy trình sản xuất và xây dựng chiến lược kinh doanh bền vững.
Cụ thể, bà Vân kiến nghị Bộ Tài chính, Chính phủ xem xét sửa đổi Nghị định 174 hoặc lồng ghép trong quá trình xây dựng Nghị định hướng dẫn Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, theo hướng loại trừ nước giải khát khỏi Danh mục hàng hóa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt không được giảm thuế giá trị gia tăng trong năm 2026 (quy định tại Phụ lục 2 Nghị định 174/2025/NĐCP), nhằm đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật, bảo đảm quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp, bảo đảm bình đẳng giữa ngành nước giải khát và các ngành hàng khác.
Đồng thời, lùi hiệu lực áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước giải khát có đường để giúp doanh nghiệp có thêm thời gian chuẩn bị, phục hồi và phát triển sau giai đoạn khó khăn. “Đây cũng là giải pháp hỗ trợ ngành duy trì việc làm, đóng góp ngân sách ổn định và tiếp tục đồng hành với mục tiêu tăng trưởng kinh tế quốc gia”, bà Vân nhấn mạnh.
Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cho rằng các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp và người dân với mục tiêu kích cầu tiêu dùng nội địa thông qua các chính sách thương mại, đẩy mạnh các kênh phân phối, các chương trình khuyến mãi quốc gia, đặc biệt kích cầu từ các chính sách tài khoá là giải pháp quan trọng (trong bối cảnh dư địa từ giải pháp tiền tệ đã không còn).
Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký VCCI.
Chẳng hạn như các giải pháp hỗ trợ hộ kinh doanh, trong đó giải pháp nào có thể thực hiện được ngay thì quan tâm giải quyết. Cụ thể, cho phép mặt hàng “nước giải khát theo TCVN có hàm lượng đường trên 5g/100ml” tiếp tục được hưởng chính sách giảm thuế giá trị gia tăng 2% từ ngày 1/1/2026 đến hết ngày 31/12/2026, tạo đà tăng trưởng và phục hồi cho ngành nước giải khát trước giai đoạn trước khi bắt đầu chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ 1/1/2027.
Bà Nghiêm Hoàng Lan, Phó Tổng giám đốc Công ty PwC, nêu quan điểm, bản chất của chính sách giảm thuế giá trị gia tăng 2% là để kích cầu tiêu dùng, tăng trưởng kinh tế theo Nghị quyết 204/2025/QH15 và Nghị định số 174/2025/NĐ-CP để đảm bảo mục tiêu tăng trưởng kinh tế trên 8%.
Bà Nghiêm Hoàng Lan, Phó Tổng giám đốc Công ty PwC.
Nếu xét về kỹ thuật, Điều 2 là đối tượng chịu thuế nhưng Luật cho phép thời điểm thực hiện từ 1/1/2027. “Nếu không cho mặt hàng nước giải khát hưởng chính sách giảm thuế giá trị gia tăng 2% trong năm 2026 thì sẽ không đảm bảo tính phù hợp nhất quán. Điều này gây ra bất cập, khó khăn cho doanh nghiệp trong việc chuẩn bị lộ trình triển khai trước thềm thuế tiêu thụ đặc biệt”, đại diện PwC nhận định.
Do đó, bà Lan kiến nghị các bên liên quan trình Chính phủ sửa đổi Nghị định 174 theo hướng hài hòa, đảm bảo lợi ích cho doanh nghiệp trong việc giảm thuế giá trị gia tăng. Bên cạnh đó, việc tiếp tục giảm thuế giá trị gia tăng 2% cũng được xem là một chính sách mang lại hiệu quả kép. Chính sách này không chỉ trực tiếp hỗ trợ doanh nghiệp giảm bớt gánh nặng tài chính, mà còn gián tiếp khuyến khích tiêu dùng, bởi người dân sẽ được mua hàng với giá ưu đãi hơn.
Ở góc độ khác, bà Nguyễn Việt Hà, Phó Chủ tịch Hiệp hội thương mại Hoa Kỳ tại Hà Nội (Amcham Hà Nội), nói đến cách hiểu và cách diễn giải của cơ quan quản lý và cơ quan ban hành chính sách hướng dẫn, đối với tập hợp từ đối tượng “chịu thuế tiêu thụ đặc biệt”, có thể diễn giải là chịu thuế tiêu thụ đặc biệt tính từ “thời điểm thực hiện thuế tiêu thụ đặc biệt”, hay là từ “thời điểm Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt có hiệu lực”.
Bà Nguyễn Việt Hà, Phó Chủ tịch Hiệp hội thương mại Hoa Kỳ tại Hà Nội.
“Các doanh nghiệp mong muốn các cơ quan quản lý, các nhà hoạch định chính sách diễn giải theo hướng thuận lợi nhất cho doanh nghiệp theo đúng tinh thần Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, hỗ trợ doanh nghiệp trong giai đoạn khó khăn này”, bà Hà kiến nghị.
Bởi khi ban hành Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt cũng đã lưu tâm tới thực trạng của các doanh nghiệp nên đã quy định lùi thời gian thực hiện. Như vậy, đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt là mặt hàng nước giải khát có đường trên 5g/100ml nên được diễn giải theo hướng là “thời điểm các doanh nghiệp sẽ nộp thuế tiêu thụ đặc biệt từ ngày 1/1/2027”, do vậy, hoàn toàn được tiếp tục hưởng chính sách giảm thuế giá trị gia tăng năm 2026.
