Tháo gỡ những “điểm nghẽn” trong 15 Luật thuộc ngành Nông nghiệp và Môi trường

Ngày 18/9/2025, tại Hà Nội, Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Vụ Pháp chế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tổ chức hội thảo phổ biến, lấy ý kiến cho dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 15 luật thuộc lĩnh vực nông nghiệp và môi trường. Ông Nguyễn Ngọc Thạch, Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường, cho biết Bộ đang trình Chính phủ dự án sửa đổi, bổ sung nhiều nội dung trong các luật: Bảo vệ môi trường; Bảo vệ và kiểm dịch thực vật; Chăn nuôi; Đa dạng sinh học; Đê điều; Đo đạc và Bản đồ; Khí tượng thủy văn; Lâm nghiệp; Phòng, chống thiên tai; Tài nguyên nước; Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo; Thú y; Thủy lợi; Thủy sản; Trồng trọt.

SỬA ĐỔI TẬP TRUNG VÀO 3 NHÓM NỘI DUNG LỚN

Theo chỉ đạo của Quốc hội và Chính phủ, các dự án sửa đổi Luật cho phù hợp với việc hợp nhất Bộ và sắp xếp chính quyền địa phương hai cấp, phải hoàn thành đúng thời hạn không quá 2 năm, với mục tiêu ổn định hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất, hợp hiến và hợp pháp. Nội dung dự thảo vừa hướng đến đơn giản hóa thủ tục hành chính, cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh, vừa sửa đổi các quy định phù hợp với yêu cầu thực tiễn.

Ông Phan Tuấn Hùng, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cho biết Dự thảo dự án sửa đổi các Luật ngành Nông nghiệp và Môi trường gồm 17 điều: 15 điều sửa đổi, bổ sung các luật nói trên; 1 điều quy định hiệu lực thi hành; và 1 điều quy định chuyển tiếp. Dự kiến, luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, trừ quy định liên quan đến quy hoạch tổng hợp tài nguyên nước và hạ tầng thủy lợi lưu vực sông liên tỉnh được thực hiện từ 1/1/2027.

Ông Phan Tuấn Hùng: "Dự kiến, luật mới sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, trừ một số quy định...".

Theo ông Hùng, Dự án Luật của Bộ Nông nghiệp và Môi trường tập trung vào 3 nhóm nội dung lớn.

Thứ nhất, luật hóa các quy định liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy hành chính, phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Nội dung này chủ yếu thay đổi các cụm từ “cấp huyện” bằng “cấp xã” hoặc “cấp tỉnh”, hoặc bãi bỏ khi không phù hợp; đồng thời điều chỉnh các cụm từ “Chính phủ”, “Thủ tướng Chính phủ”, “Bộ trưởng”, “Bộ” trong các điều khoản có liên quan.

Thứ hai, cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh và thủ tục hành chính. Dự thảo sửa đổi, bổ sung 75 điều trong nhiều luật: bãi bỏ điều kiện đầu tư kinh doanh tại 26 điều của 8 luật; cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính tại 49 điều của 9 luật. Mục tiêu nhằm cải cách hành chính, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, công bằng, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm.

Thứ ba, tháo gỡ các “điểm nghẽn” pháp lý. Bộ Nông nghiệp và Môi trường xác định 20 điểm nghẽn tại 9 luật cần được xử lý ngay trong năm 2025, theo yêu cầu của Bộ Chính trị và chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà.

Nói rõ hơn về các điểm nghẽn, ông Hùng chỉ ra nhiều vấn đề: mật độ chăn nuôi (Luật Chăn nuôi); hành vi cấm đưa đất vào Việt Nam (Luật Bảo vệ thực vật); quản lý tầng đất mặt của đất chuyên trồng lúa nước và cấp mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói (Luật Trồng trọt); hành vi bị nghiêm cấm và vận hành mạng quan trắc tài nguyên nước ngầm cấp tỉnh (Luật Tài nguyên nước); trồng rừng thay thế và thẩm quyền quyết định chuyển mục đích sử dụng rừng (Luật Lâm nghiệp); các quy định về yếu tố nhạy cảm môi trường, đánh giá tác động môi trường, hạ tầng bảo vệ môi trường khu công nghiệp, phế liệu nhập khẩu, Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam, và khái niệm “Kế hoạch thăm dò” (Luật Bảo vệ môi trường); miễn công bố hợp quy thuốc thú y (Luật Thú y); khảo nghiệm giống vật nuôi, thức ăn chăn nuôi (Luật Chăn nuôi); dịch vụ môi trường rừng, hấp thụ và lưu giữ các-bon (Luật Lâm nghiệp); khái niệm cảng cá (Luật Thủy sản); hành lang bảo vệ đê và xử lý công trình, nhà ở trong phạm vi đê điều, bãi sông (Luật Đê điều).

ĐỀ XUẤT TỪ HIỆP HỘI VÀ DOANH NGHIỆP 

Tại hội thảo, đại diện nhiều hiệp hội, doanh nghiệp hoan nghênh dự thảo luật đã thể hiện tinh thần cải cách và tiếp cận khoa học, đồng thời đóng góp nhiều kiến nghị.

Đại diện AmCham Việt Nam, bà Lê Thị Hoài Thương cho biết hiệp hội đặc biệt quan tâm đến trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất và nhà nhập khẩu (EPR). AmCham kiến nghị Chính phủ có chính sách ưu đãi cho bao bì tái chế, đặc biệt là bao bì nhựa PET tái chế (rPET), như miễn thực hiện nghĩa vụ EPR đối với sản phẩm này, hoặc các vật liệu thân thiện môi trường khác. Đồng thời, chi phí thực thi EPR cần được tính vào chi phí hợp lý khi quyết toán thuế.

Đại diện BritCham Việt Nam, bà Lê Thị Hồng Nhi cho rằng mức đóng góp tài chính EPR nên gắn với mức độ thân thiện môi trường của sản phẩm, bao bì. Bà đề xuất bổ sung cơ chế sử dụng nguồn tài chính EPR để đầu tư hạ tầng thu gom, tái chế và khuyến khích thiết kế bao bì đơn vật liệu.

Ông Jonathan Sourintha: đề nghị cần chính sách ưu đãi rõ ràng hơn cho bao bì nhựa tái chế, thậm chí miễn thực hiện EPR. 

Ông Jonathan Sourintha, đại diện EuroCham Việt Nam, bày tỏ ủng hộ dự thảo luật nhưng đề nghị cần chính sách ưu đãi rõ ràng hơn cho bao bì nhựa tái chế, thậm chí miễn thực hiện EPR (Trách nhiệm vòng đời sản phẩm). Ông cũng đề xuất lộ trình điều chỉnh tỷ lệ tái chế bắt buộc tăng dần 2–5% mỗi chu kỳ, tùy năng lực thực tế của Việt Nam.

Một số hiệp hội quốc tế cũng kiến nghị không nên áp dụng quy định cứng về hệ thống xử lý nước thải tập trung trong khu công nghiệp, vì có thể hạn chế quyền phát triển của doanh nghiệp, nhất là khi họ đã có giải pháp xử lý đạt chuẩn riêng.

Đại diện CropLife Việt Nam, bà Phạm Ngọc Lê, cho rằng việc kéo dài thời hạn công nhận lưu hành giống cây trồng lên 20 năm với giống ngắn ngày và 25 năm với giống lâu năm là bước tiến quan trọng, tạo hành lang pháp lý ổn định cho nghiên cứu và đầu tư. CropLife cũng kiến nghị quản lý thuốc bảo vệ thực vật dựa trên “rủi ro” thay vì “nguy cơ”, đồng thời phân biệt rõ giữa sinh vật biến đổi gen và sinh vật chỉnh sửa gen để có cách tiếp cận phù hợp với thông lệ quốc tế.

Bà Phạm Ngọc Lê: "Cần phân biệt rõ giữa sinh vật biến đổi gen và sinh vật chỉnh sửa gen".

Ở lĩnh vực phân bón, ông Hoàng Văn Tại, đại diện Hiệp hội Phân bón Việt Nam, cho rằng cần quản lý dựa trên hàm lượng hoạt chất thay vì tên gọi, tránh hợp thức hóa nguyên liệu thô thành “phân bón”.

Ông Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam, lưu ý cần thống nhất quản lý thức ăn chăn nuôi và thức ăn thủy sản theo cùng nguyên tắc, đồng thời đề xuất không cấp phép riêng cho cơ sở sản xuất thức ăn chăn nuôi xuất khẩu, vì hầu hết doanh nghiệp sản xuất chung một dây chuyền. Ngoài ra, nên phân cấp cho địa phương để giảm gánh nặng thủ tục.

Hội thảo cũng ghi nhận nhiều ý kiến từ các hiệp hội khác như Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam, Hội Thú y Việt Nam, Hội Doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật Việt Nam, Hiệp hội Chăn nuôi Gia cầm Việt Nam, Hội Thủy sản Việt Nam, Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam. Các ý kiến nhìn chung đánh giá dự thảo luật không chỉ là điều chỉnh kỹ thuật, mà còn mở ra cơ hội cải thiện khung pháp lý, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khuyến khích tái chế và hỗ trợ doanh nghiệp hội nhập.