Đám đông giành nhau miếng bánh nhỏ
Vào mùa xuân năm 2024, Li Hongxing, giám đốc một công ty quảng cáo trên mạng xã hội, đã ký hợp đồng với một khách hàng mà ông tin là ngôi sao đang lên trên thị trường xe điện Trung Quốc.
Là chuyên gia marketing kỳ cựu trong ngành ô tô, Li thậm chí đã phải vay mượn để trang trải chi phí quảng cáo cho Ji Yue, với kỳ vọng startup xe điện này sẽ sớm thanh toán. Ông tin rằng công ty hội tụ đủ mọi yếu tố để thành công: hiệu quả, doanh số tăng trưởng và có hậu thuẫn tài chính vững chắc.
Nhưng mọi chuyện đã không như ý.
Chỉ trong vòng nửa năm, hãng xe này sụp đổ, biến canh bạc của Li thành cơn ác mộng, để lại cho ông khoản nợ 40 triệu nhân dân tệ (5,6 triệu USD).
"Đó là một cảm giác tuyệt vọng tột cùng," Li nói.
Sự sụp đổ của Ji Yue không phải là câu chuyện cá biệt trong ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc, nơi hàng trăm thương hiệu đã gục ngã trong cuộc chiến giá cả khốc liệt vài năm qua. Sự bùng nổ xe điện của quốc gia này không chỉ tạo ra những người dẫn đầu toàn cầu như BYD, mà còn dẫn đến tình trạng dư thừa công suất nghiêm trọng, khiến một đám đông các nhà sản xuất ô tô phải tranh giành thị phần.
Các cuộc chiến giá cả không hồi kết đã nổ ra, bào mòn lợi nhuận và gây áp lực lên các nhà sản xuất ô tô cũng như nhà cung cấp. Theo chia sẻ của hàng chục nhà cung cấp, nhà sản xuất ô tô và chuyên gia trong ngành với CNN, ngay cả những người đi đầu cũng đang ép các nhà sản xuất linh kiện phải bán dưới giá vốn, đồng thời kéo dài thời hạn thanh toán lên đến hàng tháng.
Nhìn kỹ hơn vào ngành công nghiệp này, bức tranh không hề đẹp đẽ. Sự cạnh tranh gay gắt giữa các nhà sản xuất ô tô đã trở nên tàn nhẫn, với khoảng 50 hãng xe tranh giành khách hàng bằng cách liên tục giảm giá. Các nhà sản xuất đối mặt với thua lỗ nặng nề đang vật lộn để thanh toán cho các công ty cung cấp linh kiện. Tuy nhiên, họ vẫn tiếp tục vay vốn từ các ngân hàng nhà nước để xây dựng thêm nhà máy, dẫn đến tình trạng dư thừa công suất trên diện rộng.
Ngay cả BYD, nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới, giờ đây cũng đang gặp khó khăn. Công ty cho biết lợi nhuận đã giảm gần một phần ba trong mùa xuân so với một năm trước đó do cạnh tranh về giá.
Nhiều quá cũng không tốt
Dư thừa công suất và chiến tranh giá cả là một vấn đề kinh niên trong toàn bộ nền kinh tế Trung Quốc. Các khoản đầu tư được thúc đẩy bằng nợ đổ vào một loạt các lĩnh vực ưu tiên của chính phủ. Điều này tạo ra một lượng lớn các công ty và nhà máy tranh giành một thị trường nội địa hạn chế.
Xe điện rất giống điện thoại thông minh hay máy tính xách tay: bạn càng sản xuất nhiều, chi phí để sản xuất nhiều hơn nữa càng rẻ. Các nhà sản xuất ô tô liên tục xây dựng các nhà máy ngày càng lớn hơn để chiếm thị phần, ngay cả khi điều đó có nghĩa là phải bán xe điện với giá ngày càng thấp.
"Đây là một cuộc đua để thống trị, không phải là cuộc đua vì lợi nhuận," Bill Russo, giám đốc điều hành của Automobility, một công ty tư vấn ngành công nghiệp xe điện có trụ sở tại Thượng Hải, cho biết.
Năm ngoái, có 129 thương hiệu ở Trung Quốc bán xe chạy chủ yếu hoặc hoàn toàn bằng điện, và theo ước tính của AlixPartners, một công ty tư vấn toàn cầu, chỉ có 15 trong số đó sẽ có khả năng tài chính để tồn tại đến năm 2030.
Danh sách các nhà sản xuất xe điện hàng đầu của Trung Quốc bắt đầu với BYD. Hãng này phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ Tập đoàn Geely, với nhiều thương hiệu bao gồm Zeekr và Polestar, cũng như Tesla, công ty đã gặp khó khăn nhưng vẫn là một thương hiệu nổi tiếng ở Trung Quốc. Công ty điện tử tiêu dùng Trung Quốc Xiaomi đã lấn sân sang lĩnh vực xe điện vào năm ngoái, và mẫu xe đầu tiên của họ, SU7, đã bán chạy hơn rất nhiều mẫu xe khác ở Trung Quốc.
Các bãi xe của đại lý đang chật cứng vì vấn đề dư cung. Tuy nhiên, các nhà sản xuất ô tô quyền lực vẫn khăng khăng yêu cầu các đại lý tiếp tục mua xe. Trong suốt thời gian đó, việc giảm giá niêm yết đã làm giảm giá trị hàng tồn kho của các đại lý.
"Các đại lý bị buộc phải quảng bá sản phẩm với giá dưới vốn, điều này làm suy giảm uy tín và sự phát triển bền vững của toàn ngành," hiệp hội các đại lý của bốn tỉnh thuộc Đồng bằng sông Dương Tử cho biết trong một tuyên bố chung vào mùa hè này.
Trên một podcast của Trung Quốc vào cuối tháng 8, He Xiaopeng, người sáng lập và CEO của một trong những nhà sản xuất xe điện hàng đầu Trung Quốc, Xpeng, cho biết chưa có nhà sản xuất ô tô Trung Quốc nào thoát khỏi vòng nguy hiểm.
"Tôi nghĩ các vòng đấu loại trực tiếp trong ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc sẽ còn tiếp diễn trong năm năm nữa," ông nói.
"Và có lẽ sẽ chỉ còn lại năm người."
