Thông tư 79/2025/TT-BTC: "Luật chơi" mới trong đấu thầu, chủ đầu tư thêm quyền, tăng trách nhiệm

Ngày 04/08/2025, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 79/2025/TT-BTC , một văn bản pháp quy có tầm ảnh hưởng sâu rộng, thay thế toàn bộ Thông tư 22/2024/TT-BKHĐT. Với 09 thay đổi cốt lõi, Thông tư 79 không chỉ cập nhật các biểu mẫu cho phù hợp với Luật Đấu thầu sửa đổi mà còn định hình lại "luật chơi", đặc biệt là nâng cao vai trò, làm rõ và siết chặt trách nhiệm của Chủ đầu tư trong toàn bộ quy trình lựa chọn nhà thầu, hướng tới một môi trường đấu thầu minh bạch và hiệu quả hơn.

Sự ra đời của Thông tư này là một bước tiến pháp lý quan trọng, đòi hỏi các chủ đầu tư, bên mời thầu và đặc biệt là cộng đồng nhà thầu phải nhanh chóng cập nhật để thích ứng. Nếu không, nguy cơ mắc phải những sai sót không đáng có trong hồ sơ dự thầu, bỏ lỡ các thời hạn quan trọng và đánh mất lợi thế cạnh tranh là rất lớn.

1. Bộ Tài chính trở thành "Nhạc trưởng" của Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia

Điểm thay đổi mang tính nền tảng nhất là việc xác định Bộ Tài chính là cơ quan chủ quản xây dựng và quản lý Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia tại địa chỉ mới https://muasamcong.mof.gov.vn. Điều này được quy định rõ tại Khoản 1, Điều 3 của Thông tư. Việc chuyển giao vai trò từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư (sau sáp nhập) sang Bộ Tài chính không đơn thuần là sự thay đổi về mặt hành chính, mà nó thống nhất đầu mối quản lý nhà nước về tài chính công, gắn kết chặt chẽ hơn giữa hoạt động mua sắm công và quản lý, giải ngân ngân sách, hứa hẹn tối ưu hóa và tăng cường giám sát dòng tiền của nhà nước.

2. Chuẩn hóa tên gọi, nâng cao tính minh bạch cho gói thầu y tế

Thông tư đã chính thức đổi tên "gói thầu mượn thiết bị y tế" thành "gói thầu máy đặt, máy mượn". Tên gọi mới này phản ánh chính xác hơn bản chất của gói thầu là cung cấp thiết bị, hóa chất, vật tư đi kèm theo số lượng dịch vụ kỹ thuật. Sự thay đổi thuật ngữ này giúp loại bỏ những hiểu lầm, tạo sự rõ ràng, minh bạch ngay từ khâu lập kế hoạch, mời thầu, tránh các biến tướng trong thực tiễn.

3. Tinh gọn thủ tục, loại bỏ các mẫu báo cáo thẩm định kế hoạch

Một điểm cải cách đáng chú ý là Thông tư 79 đã loại bỏ hoàn toàn các mẫu liên quan đến việc thẩm định kế hoạch tổng thể và kế hoạch lựa chọn nhà thầu. Đây là một bước đi nhằm tinh giản thủ tục hành chính, giảm bớt các giấy tờ không cần thiết, giúp rút ngắn thời gian chuẩn bị và phê duyệt, đẩy nhanh tiến độ của dự án.

4. Bổ sung "sân chơi" mới: Chào giá trực tuyến cho gói thầu xây lắp

Nhằm tăng cường cạnh tranh và hiệu quả về giá, Thông tư 79 đã bổ sung Mẫu số 12E dành riêng cho gói thầu xây lắp áp dụng hình thức chào giá trực tuyến theo quy trình rút gọn. Đây là một kênh lựa chọn nhà thầu mới, linh hoạt và hiện đại, đặc biệt phù hợp với các gói thầu xây lắp có quy mô không quá lớn, tiêu chuẩn kỹ thuật đơn giản, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí cho cả chủ đầu tư và nhà thầu.

5. Linh hoạt thời gian đăng tải dự toán cho hàng hóa biến động giá

Nhận thấy bất cập của quy định cũ đối với các gói thầu hàng hóa có giá biến động liên tục, Điều 13 Thông tư 79 đã có sự điều chỉnh quan trọng. Cụ thể, thời gian đăng tải dự toán được duyệt được rút ngắn xuống còn tối thiểu 03 ngày trước thời điểm đóng thầu, thay vì 05 ngày như trước đây. Quy định này giúp giá gói thầu bám sát hơn với giá thị trường tại thời điểm mời thầu, giảm rủi ro cho cả hai bên.

6. Chuyển giao toàn diện trách nhiệm phát hành, làm rõ HSMT cho Chủ đầu tư

Đây là một trong những thay đổi có tác động lớn nhất. Điều 18 của Thông tư 79 quy định rõ, trách nhiệm phát hành, sửa đổi, làm rõ Hồ sơ mời thầu (HSMT, E-HSMT) giờ đây thuộc về Chủ đầu tư, thay vì Bên mời thầu như trước. Quy định này đặt trách nhiệm vào đúng chủ thể có quyền quyết định cao nhất đối với gói thầu, chấm dứt tình trạng đùn đẩy, không rõ ràng giữa chủ đầu tư và bên mời thầu (thường là đơn vị tư vấn được thuê). Chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về chất lượng và nội dung của hồ sơ mời thầu do mình phát hành.

7. Xác định rõ Chủ đầu tư là người chịu trách nhiệm đăng tải thông tin

Tương tự, Khoản 2 Điều 22 đã quy trách nhiệm đăng tải các thông tin trong quá trình lựa chọn nhà thầu (từ thông báo mời thầu đến kết quả lựa chọn) cho Chủ đầu tư. Việc quy về một đầu mối duy nhất giúp tăng cường tính giải trình và đảm bảo thông tin được công khai kịp thời, chính xác và nhất quán trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia.

8. Chủ đầu tư toàn quyền quyết định về hàng mẫu

Điều 28 trao toàn quyền cho Chủ đầu tư trong việc xem xét và quyết định các nội dung liên quan đến yêu cầu về hàng mẫu mà không cần trình người có thẩm quyền. Tuy nhiên, Thông tư cũng đặt ra điều kiện ràng buộc chặt chẽ: việc yêu cầu hàng mẫu không được làm tăng chi phí, hạn chế cạnh tranh hay tạo lợi thế cho bất kỳ nhà thầu nào. Điều này vừa tăng tính chủ động cho chủ đầu tư, vừa đặt ra hàng rào pháp lý để ngăn chặn lạm dụng.

9. Kỷ nguyên số: Bắt buộc ký hợp đồng điện tử khi thanh toán qua Kho bạc Nhà nước

Đây là một bước tiến mang tính "cách mạng", đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số trong đấu thầu. Khoản 1 Điều 32 quy định, các hợp đồng thuộc gói thầu đấu thầu rộng rãi, hạn chế, chào hàng cạnh tranh, chào giá trực tuyến, mua sắm trực tuyến có thanh toán qua Kho bạc Nhà nước

bắt buộc phải được ký kết trên Hệ thống. Quy định này không chỉ giúp giảm thiểu thủ tục giấy tờ, tiết kiệm thời gian, chi phí mà còn tạo ra một luồng dữ liệu thông suốt, minh bạch từ khi lựa chọn nhà thầu, ký hợp đồng đến khi thanh toán, giúp Kho bạc Nhà nước và các cơ quan quản lý dễ dàng kiểm tra, giám sát.

Thông tư 79/2025/TT-BTC đã tạo ra một hành lang pháp lý mới rõ ràng và chặt chẽ hơn cho hoạt động đấu thầu tại Việt Nam. Trọng tâm của Thông tư là đề cao và làm rõ trách nhiệm của Chủ đầu tư – chủ thể quan trọng nhất trong việc sử dụng vốn nhà nước. Đồng thời, việc đẩy mạnh các quy trình điện tử, từ chào giá trực tuyến đến ký hợp đồng điện tử, đang mở ra một kỷ nguyên mới về tính minh bạch, cạnh tranh và hiệu quả.

Đối với các nhà thầu, việc nghiên cứu kỹ lưỡng 09 điểm mới này không chỉ là nghĩa vụ mà còn là yếu tố sống còn để tồn tại và phát triển trong môi trường cạnh tranh ngày càng đòi hỏi sự chuyên nghiệp và minh bạch cao hơn.