Theo phóng viên TTXVN tại Seoul, xu hướng tạo ra các “AI cover” - những bản nhạc do trí tuệ nhân tạo (AI) tái hiện giọng hát của ca sĩ nổi tiếng - đang lan rộng trên nền tảng mạng xã hội YouTube và nhiều mạng xã hội khác, thu hút sự quan tâm lớn của giới trẻ Hàn Quốc. Tuy nhiên, đây cũng là vấn đề khiến Hàn Quốc ngày càng lo ngại về nguy cơ xâm phạm bản quyền, quyền giọng nói và lạm dụng công nghệ “deep voice” trong tất cả các lĩnh vực, đặc biệt là trong các hoạt động nghệ thuật. Các ca sĩ lo sợ “thất nghiệp công nghệ” và nguy cơ khai thác giọng nói vượt quá phạm vi quyền thanh nhạc.
Bất kỳ ai cũng có thể tổng hợp một bài hát cover chỉ trong 5 phút nhờ vào sự phổ biến của công nghệ AI. Tuy nhiên, đằng sau trào lưu này là hàng loạt vấn đề pháp lý liên quan đến quyền tác giả, quyền liên quan và nguy cơ lạm dụng công nghệ giọng nói.
Tranh cãi về “AI cover” đã bùng nổ tại nhiều nước. Năm 2023, ca khúc Heart on My Sleeve được cho là sản phẩm hợp tác giữa hai ngôi sao nhạc pop Mỹ Drake và The Weeknd nhanh chóng trở nên nổi tiếng trên các nền tảng nghe nhạc trực tuyến. Tuy nhiên sau đó, tác phẩm bị phát hiện là sản phẩm do AI tạo ra, sau khi học giọng hát của hai nghệ sĩ. Dưới áp lực của hãng Universal Music Group, bài hát đã bị gỡ khỏi các bảng xếp hạng và nền tảng phát hành. Giới chuyên môn xem đây là ví dụ điển hình cho việc quyền lợi của nghệ sĩ bị đe dọa bởi công nghệ AI.
Một số ý kiến học giả cho rằng phần thể hiện giọng hát trong bản nhạc AI không phải là biểu diễn thực sự của ca sĩ, nên họ khó có cơ sở pháp lý để bảo vệ quyền của mình. Tuy nhiên, sự lan truyền của các bài hát cover bằng AI làm dấy lên lo ngại về những rủi ro nghề nghiệp tiềm ẩn đối với những người sáng tạo hiện tại, vì có thể dẫn đến tình trạng “thất nghiệp công nghệ” khi các ca sĩ mất đi vị trí của mình trong ngành do AI dần thay thế con người trong lĩnh vực nghệ thuật.
Ngoài các tranh chấp về bản quyền, AI còn có thể vi phạm quyền giọng nói nếu tự ý sao chép và sử dụng giọng của người thật mà không được đồng ý. Một số chuyên gia pháp lý cho rằng hành vi này có thể bị xử lý theo Luật phòng chống cạnh tranh không lành mạnh hoặc các quy định về xâm phạm quyền cá nhân.
Đáng chú ý, công nghệ tổng hợp giọng nói AI không chỉ được sử dụng cho mục đích cover bài hát mà còn cho các tội ác nghiêm trọng. Hiện công nghệ tổng hợp giọng nói và biến đổi âm thanh - nền tảng của các “AI cover” - đang bị lợi dụng để thực hiện hành vi phạm tội. Các vụ lừa đảo sử dụng “deep voice” - công nghệ sao chép chính xác giọng nói của một người cụ thể - đang trở thành mối lo vì có nguy cơ cao bị sử dụng sai mục đích để lừa đảo bằng giọng nói và tạo tin tức giả mạo. Ở một số nước đã có những trường hợp gian lận tài chính, trong đó các ngân hàng bị lừa chuyển số tiền lớn do “AI deep voice” giả mạo giọng nói của lãnh đạo doanh nghiệp đề nghị. Điều này cho thấy việc bảo vệ dữ liệu âm thanh cá nhân đang trở thành vấn đề an ninh mới trong kỷ nguyên AI.
Hiện nay, các nền tảng như YouTube đã xác định bản quyền của bài hát gốc, hiển thị thông tin bản quyền và triển khai hệ thống tự động nhận diện bản quyền khi người dùng tải lên video chứa “AI cover”, đồng thời cho phép chủ sở hữu bản quyền yêu cầu xóa hoặc ngăn chặn kiếm tiền từ video vi phạm. Đây được xem là biện pháp tối thiểu nhằm hạn chế việc phát tán nội dung chưa được xử lý quyền hợp pháp.
Để bảo vệ quyền của người sáng tạo, đồng thời tận dụng các chức năng tích cực của công nghệ AI trong tương lai, ngày càng có nhiều lời kêu gọi hoàn thiện khẩn cấp các hệ thống pháp lý về định nghĩa, phạm vi và quyền đối với sản phẩm do AI tạo ra. Ngoài ra, việc nâng cao nhận thức cộng đồng về bản quyền và tăng cường công cụ quản lý kỹ thuật là hết sức cần thiết.
Đại diện Ủy ban Bản quyền Hàn Quốc cho biết các bản AI cover có thể kéo theo hành vi sao chép, truyền tải và xâm phạm bản quyền. Đặc biệt, việc mạo danh giọng nói có thể bị lợi dụng cho tội phạm công nghệ cao. Do đó, cả nhà sáng tạo lẫn người sử dụng cần ý thức rõ trách nhiệm đạo đức cũng như rủi ro pháp lý trong kỷ nguyên AI.
