Nhiễm khuẩn đường huyết (hay nhiễm trùng máu) là một trong những tình trạng y khoa nguy hiểm nhất. Khi vi khuẩn và độc tố xâm nhập vào máu, chúng có thể làm rối loạn toàn bộ hệ thống miễn dịch, gây suy đa cơ quan và tử vong nhanh chóng nếu không được điều trị kịp thời.
Các bác sĩ cảnh báo, nhiễm khuẩn đường huyết không chỉ xuất phát từ những bệnh lý nhiễm trùng nặng như viêm phổi, viêm đường tiết niệu, áp xe ổ bụng, mà đôi khi còn bắt nguồn từ một vết thương nhỏ. Điều đáng sợ là bệnh tiến triển nhanh và khó lường, khiến nhiều bệnh nhân không kịp trở tay.
Ảnh minh họa/ Nguồn internet
Nhiễm khuẩn đường huyết là gì?
Nhiễm khuẩn đường huyết (sepsis) là tình trạng máu bị vi sinh vật gây bệnh xâm nhập và phát tán khắp cơ thể. Đây không đơn thuần chỉ là “có vi khuẩn trong máu”, mà quan trọng hơn là phản ứng miễn dịch quá mức của cơ thể đối với tác nhân này.
Khi hệ miễn dịch phản ứng mạnh mẽ, hàng loạt chất gây viêm được phóng thích ồ ạt, khiến mạch máu giãn rộng, huyết áp tụt, các cơ quan không còn được cung cấp đủ oxy và dưỡng chất. Từ đó, người bệnh dễ rơi vào sốc nhiễm khuẩn và tử vong.
Vì sao nhiễm khuẩn đường huyết có thể gây tử vong?
Gây sốc nhiễm khuẩn và hạ huyết áp nặng
Trong nhiễm khuẩn đường huyết, độc tố vi khuẩn và phản ứng viêm gây giãn mạch toàn thân, làm máu không đủ áp lực để nuôi dưỡng cơ quan. Người bệnh tụt huyết áp nhanh chóng, tim đập yếu dần. Nếu không được truyền dịch, dùng thuốc vận mạch kịp thời, sốc nhiễm khuẩn sẽ dẫn đến tử vong chỉ trong vài giờ.
Suy đa cơ quan không hồi phục
Các cơ quan quan trọng như phổi, gan, thận, tim lần lượt suy yếu vì thiếu oxy và dinh dưỡng. Người bệnh có thể ngừng thở do suy hô hấp, không bài tiết được nước tiểu do suy thận cấp, gan mất chức năng thải độc. Khi từ hai cơ quan trở lên suy cùng lúc, tỷ lệ tử vong tăng vọt, ngay cả khi có hồi sức tích cực.
Rối loạn đông máu toàn thân
Một trong những biến chứng nặng nhất của nhiễm khuẩn đường huyết là đông máu rải rác trong lòng mạch (DIC). Hệ thống đông máu bị kích hoạt bất thường, tạo ra vô số cục máu đông nhỏ làm tắc nghẽn vi mạch. Hậu quả kép là mô cơ thể bị thiếu máu nuôi, đồng thời các yếu tố đông máu bị tiêu thụ hết, dẫn đến chảy máu ồ ạt khó kiểm soát.
Tốc độ tiến triển cực nhanh
Khác với nhiều bệnh lý khác, nhiễm khuẩn đường huyết có thể chuyển từ giai đoạn nhẹ sang giai đoạn sốc nhiễm khuẩn chỉ trong vài giờ. Nhiều bệnh nhân vào viện chỉ với biểu hiện sốt, mệt mỏi, nhưng vài giờ sau đã rơi vào hôn mê, tụt huyết áp, suy hô hấp. Chính tính chất “chóng mặt” này khiến tỷ lệ tử vong luôn cao dù y học đã tiến bộ.
Ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và rào cản bảo vệ cơ thể
Không chỉ tấn công trực tiếp vào máu, nhiễm khuẩn đường huyết còn phá vỡ hàng rào miễn dịch của cơ thể. Hệ miễn dịch “lệch pha”: lúc thì phản ứng quá mạnh gây tổn thương mô, lúc lại suy yếu khiến cơ thể dễ nhiễm thêm nhiều loại vi khuẩn khác. Đây là lý do bệnh nhân sepsis thường bội nhiễm và khó điều trị.
Những đối tượng dễ mắc và dễ tử vong hơn
Người cao tuổi và trẻ sơ sinh: Hệ miễn dịch yếu, khó chống lại vi khuẩn.
Người mắc bệnh nền: Đái tháo đường, suy tim, suy thận, xơ gan… làm cơ thể dễ bị nhiễm trùng nặng.
Người suy giảm miễn dịch: Bệnh nhân ung thư đang hóa trị, người ghép tạng dùng thuốc chống thải ghép, người nhiễm HIV.
Người sau phẫu thuật, chấn thương, bỏng nặng: Có vết thương hở, nguy cơ vi khuẩn xâm nhập vào máu.
Cách nhận biết sớm nhiễm khuẩn đường huyết
Sốt cao, rét run kéo dài.
Nhịp tim nhanh, thở nhanh, khó thở.
Tụt huyết áp, chóng mặt, choáng váng.
Da lạnh, tím tái, lơ mơ hoặc hôn mê.
Tiểu ít, tiểu sẫm màu – dấu hiệu suy thận.
Những dấu hiệu này là tình trạng cấp cứu y khoa. Người bệnh cần được đưa ngay đến bệnh viện, tốt nhất là cơ sở có khoa hồi sức tích cực (ICU).
Cách phòng ngừa nhiễm khuẩn đường huyết
Điều trị triệt để các ổ nhiễm trùng: Không tự ý bỏ thuốc khi đang dùng kháng sinh.
Giữ vệ sinh cá nhân và vết thương: Rửa sạch vết thương, sát trùng đúng cách.
Tiêm phòng vắc xin đầy đủ: Đặc biệt là cúm, phế cầu để giảm nguy cơ viêm phổi nặng.
Kiểm soát bệnh nền: Duy trì đường huyết ổn định ở bệnh nhân tiểu đường, tuân thủ phác đồ điều trị các bệnh mạn tính.
Khám sớm khi có triệu chứng bất thường: Không tự ý điều trị tại nhà khi sốt cao, khó thở, hoặc vết thương nhiễm trùng.
Nhiễm khuẩn đường huyết là tình trạng cực kỳ nguy hiểm vì có thể giết chết bệnh nhân trong thời gian ngắn. Cơ chế tử vong chủ yếu là do sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng và rối loạn đông máu toàn thân. Mặc dù y học hiện đại đã có nhiều phương pháp hồi sức, tỷ lệ tử vong vẫn rất cao, đặc biệt ở nhóm nguy cơ.
Chính vì vậy, điều quan trọng nhất là phòng ngừa, phát hiện sớm và nhập viện kịp thời. Một vết thương nhỏ hay một đợt viêm phổi đơn giản nếu chủ quan có thể dẫn tới hậu quả khôn lường.
