Trong bài viết trước, Báo Tri thức và Cuộc sống đã nêu thông tin phản ánh về việc tại khu vực phố Trần Điền (trước khi sáp nhập thuộc phường Định Công, nay một phần diện tích phố Trần Điền sáp nhập thuộc phường Phương Liệt, Hà Nội) có nhiều diện tích đất nông nghiệp, ao hồ ngang nhiên bị san lấp để xây dựng các công trình trái phép.
Ghi nhận của PV cho thấy, có hàng loạt công trình nhà xưởng, nhà cao tầng đã được xây dựng kiên cố quanh khu vực ngõ 200 Trần Điền và khu vực gần hồ Đầm Sòi. Những ngày đầu tháng 8/2025, tình trạng xây dựng trên đất nông nghiệp tại đây còn có dấu hiệu tiếp tục diễn ra phức tạp. Nhiều công trình đang trong giai đoạn hoàn thiện phần mái, một số công trình khác “che mắt” bằng việc quây tôn phía ngoài nhưng thực chất bên trong ngổn ngang vật liệu.
Nhiều công trình xây dựng trên đất nông nghiệp ở khu phố Trần Điền.
Vi phạm nghiêm trọng, có dấu hiệu coi thường pháp luật
Nhìn nhận về góc độ pháp lý của sự việc, luật sư Hoàng Tùng - Trưởng Văn phòng luật sư Trung Hòa (Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho rằng, vấn đề xảy ra rất nghiêm trọng, không chỉ phản ánh tình trạng vi phạm xây dựng, vi phạm đất đai đơn thuần mà còn có dấu hiệu coi thường pháp luật. Bởi lẽ, thời gian qua TP Hà Nội đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo quyết liệt trong công tác quản lý xây dựng, đất đai trên địa bàn.
Mới đây, UBND TP Hà Nội có Công văn số 3978/UBND-ĐT về một số nội dung trọng tâm khi triển khai các nhiệm vụ theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp trên địa bàn thành phố. Trong đó, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh chỉ đạo các địa phương cần tăng cường quản lý các lĩnh vực nhạy cảm, như đất đai, trật tự xây dựng, trật tự đô thị; xử lý nghiêm các vi phạm.
“Nếu nơi đâu cũng xây dựng tràn lan trên đất nông nghiệp như ở khu vực phố Trần Điền, thử hỏi các quy định của pháp luật sẽ ra sao? Việc tự ý san lấp, tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp đã là vi phạm rồi, mà đây còn xây hàng loạt nhà xưởng, nhà ở trong suốt thời gian dài thì quá nghiêm trọng” - ông Tùng nhìn nhận.
Tình trạng xây dựng trên đất nông nghiệp ở khu vực phố Trần Điền có dấu hiệu tiếp tục diễn ra phức tạp. Nhiều công trình đang trong giai đoạn hoàn thiện, che mắt bằng việc quây tôn phía ngoài.
Do đó, luật sư Hoàng Tùng cho rằng để xảy ra tình trạng vi phạm trật tự xây dựng, đất đai ở khu vực phố Trần Điền đặt dấu hỏi lớn về trách nhiệm trong công tác quản lý từ chính quyền sở tại. Ngoài ra, tình trạng này còn có dấu hiệu trải rộng và cố tình liều mình của chủ công trình với hy vọng "lách luật".
Theo ông Tùng, Luật Đất đai mới đã cho phép người dân được làm nhiều dịch vụ trên đất nông nghiệp với một tỷ lệ nhất định. Người dân có nhu cầu có thể làm đơn, xây dựng đề án xin các cấp thẩm quyền cho phép. Tuy nhiên, việc tự ý xây dựng nhà ở trên đất nông nghiệp như trên cần sự vào cuộc từ phía các cơ quan chức năng Hà Nội nhằm làm rõ có dấu hiệu buông lỏng quản lý của cán bộ cấp cơ sở hay không? Từ đó, có những biện pháp xử lý thật nghiêm minh, thượng tôn pháp luật.
Xử lý ra sao?
Luật sư Hoàng Tùng cho biết, theo Luật Đất đai 2024 và Nghị định 123/2024/NĐ-CP, đất nông nghiệp chỉ được sử dụng cho mục đích sản xuất nông nghiệp. Việc tự ý xây dựng nhà ở hoặc công trình trên đất nông nghiệp mà không được cơ quan có thẩm quyền cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng là vi phạm nghiêm trọng.
Tại Hà Nội, dự thảo nghị quyết quy định mức tiền phạt đối với các hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn thành phố (thực hiện khoản 1 Điều 33 Luật Thủ đô) đã nâng mức phạt lên gấp đôi so với quy định tại Nghị định 123/2024/NĐ-CP, nhưng không vượt quá mức tối đa theo Điều 24 của Luật Xử lý vi phạm hành chính.
Cụ thể, theo Điều 9, 10, 11 của Nghị định 91/2019/NĐ-CP (tiền thân của Nghị định 123/2024/NĐ-CP), mức phạt hành chính cho hành vi sử dụng đất nông nghiệp sai mục đích, như xây dựng nhà ở, có thể dao động từ vài triệu đến hàng trăm triệu đồng, tùy theo diện tích vi phạm và loại đất (đất trồng lúa, đất nông nghiệp khác, đất lâm nghiệp).
Ngoài ra, người vi phạm còn phải chịu các biện pháp khắc phục hậu quả, bao gồm: Khôi phục lại tình trạng ban đầu; Buộc nộp lại lợi nhuận bất hợp pháp (nếu công trình được sử dụng để kinh doanh, người vi phạm phải nộp lại toàn bộ lợi nhuận thu được).
Nếu cố tình vi phạm hoặc vi phạm nghiêm trọng, người vi phạm còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 229 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) về tội “Vi phạm các quy định về quản lý đất đai”.
