Xuất khẩu gạo lập kỷ lục mới, vượt mốc 5 tỷ USD

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, với kết quả 293.484 tấn gạo đạt được trong nửa đầu tháng 11/2024, đã nâng tổng lượng gạo xuất khẩu của cả nước tính từ đầu năm đến ngày 15/11/2024 lên 8,05 triệu tấn, trị giá 5,05 tỷ USD…

So với cùng kỳ năm trước, xuất khẩu gạo tăng 9,16% về khối lượng, tăng 21,49% về kim ngạch. Xuất khẩu gạo tăng trưởng ấn tượng là nhờ giá gạo xuất khẩu đạt mức cao ngay từ đầu năm, giá bình quân 626 USD/tấn, tăng khoảng 12% so với cùng kỳ năm ngoái.

GIÁ GẠO XUẤT KHẨU CỦA VIỆT NAM VẪN DẪN ĐẦU

Xét về thị trường xuất khẩu, Philippines hiện là nước nhập khẩu gạo Việt Nam lớn nhất trong 10 tháng năm 2024, chiếm 46,93% trong tổng lượng và chiếm 46,05% trong tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của cả nước. Xuất khẩu sang thị trường này đã đạt gần 3,64 triệu tấn, tương đương gần 2,24 tỷ USD trong 10 tháng năm 2024, tăng 38,38% về lượng, tăng 59,14% về kim ngạch và tăng 15% về giá so với cùng kỳ năm ngoái.

Vị trí thứ 2 thuộc về Indonesia với gần 1,09 triệu tấn, tương đương 655,21 triệu USD; chiếm 14,02% trong tổng lượng và chiếm 13,48% trong tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của cả nước. Xuất khẩu gạo sang Indonesia trong 10 tháng của năm nay tăng 20,24% so với cùng kỳ năm trước.

Malaysia đứng thứ 3 với 674.735 tấn, tương đương 399,88 triệu USD, chiếm 8,7% trong tổng lượng và chiếm 8,22% trong tổng kim ngạch.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), giá gạo thế giới đang tăng trở lại trong tuần qua và gạo Việt Nam vẫn duy trì mức cao nhất thế giới. Từ cuối tháng 10, sau khi Ấn Độ (quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới) gỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu tẻ thường, khiến giá gạo trên thị trường quốc tế đồng loạt giảm mạnh. Dữ liệu từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho thấy mỗi tấn gạo 5% tấm của Pakistan, Thái Lan có  457-490 USD, giảm 5-10% so với trước khi lệnh cấm được dỡ bỏ.

Trái ngược với xu hướng chung, gạo 5% tấm Việt Nam sau khi giảm nhẹ xuống gần 500 USD/tấn, đã tăng trở lại từ 21/11, đạt 515-520 USD/tấn vào cuối tuần trước và thời điểm này đạt 522 USD/tấn. Điều này giúp hàng Việt duy trì vị trí đắt đỏ trong nhóm các nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới.

Xuất khẩu gạo của Thái Lan đã tăng 20% trong giai đoạn từ tháng 1-10/2024, so với cùng kỳ năm ngoái. Giá gạo 5% tấm của Thái Lan đã tăng lên mức cao nhất trong một tháng qua, đạt 500 USD/tấn, từ mức 490-495 USD/tấn trong tuần trước. Một thương nhân tại Bangkok cho biết hoạt động xuất khẩu đang khiến thị trường sôi động, trong đó nhu cầu đến từ các khách hàng thường xuyên như Philippines, Indonesia và các nước châu Á khác.

Một thương nhân khác cho biết giá tăng còn do tỷ giá hối đoái, và dự đoán giá sẽ cạnh tranh hơn vào cuối năm do giá từ Ấn Độ giảm. Trong khi đó, gạo đồ 5% tấm của Ấn Độ, nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, được báo giá ở mức 440-447 USD/tấn trong tuần thứ ba liên tiếp. Đây là mức thấp nhất trong 15 tháng qua do nguồn cung dồi dào. Một nhà xuất khẩu tại Mumbai cho hay người mua đang trì hoãn việc mua hàng do giá đã giảm trong vài tuần qua. Họ kỳ vọng nguồn cung sẽ tăng lên ở Ấn Độ nên đang thận trọng hơn.

Ấn Độ đã bỏ thuế xuất khẩu đối với gạo đồ và loại bỏ mức giá sàn xuất khẩu 490 USD/tấn đối với gạo trắng không phải giống Basmati nhằm thúc đẩy xuất khẩu. Lượng gạo dự trữ tại Ấn Độ đã đạt mức cao nhất từ trước đến nay trong tháng 11/2024.

NĂM 2025, INDONESIA CÓ THỂ SẼ KHÔNG NHẬP KHẨU GẠO

Mặc dù đã thiết lập mốc kỷ lục xuất khẩu hơn 5 tỷ USD, nhưng kim ngạch nhập khẩu gạo của Việt Nam lại tăng mạnh tới 73% so với cùng kỷ năm ngoái, đưa Việt Nam trở thành quốc gia nhập khẩu gạo lớn thứ ba thế giới, sau Philippines và Indonesia. Tính trong 10 tháng của năm 2024, Việt Nam đã nhập khẩu 3,2 triệu tấn gạo, tiêu tốn 1,2 tỷ USD.

Nhìn nhận về xuất khẩu gạo năm 2025, các thông tin quốc tế cũng như nhận định của các chuyên gia trong nước đều cho rằng sẽ không còn thuận lợi như năm 2024. Thông tin đang gây lo lắng nhất cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo là từ thị trường Indonesia – quốc gia nhập khẩu lớn thứ hai của gạo Việt Nam. Mới đây, chia sẻ Reuters, ông Zulkifli Hasan, Bộ trưởng Điều phối các vấn đề Lương thực Indonesia, cho biết quốc gia này có thể không nhập khẩu gạo vào năm 2025.

Theo số liệu từ Cục Thống kê Indonesia, sản lượng gạo của nước này ước tính giảm 2,43% trong năm 2024 xuống 30,34 triệu tấn do thời tiết khô hạn trong năm 2023 khiến việc trồng trọt và thu hoạch chậm lại. Lượng gạo nhập khẩu của Indonesia đã tăng vọt trong 2 năm qua, đạt hơn 3 triệu tấn/năm. Năm 2024 nước này nhập khẩu 3,6 triệu tấn gạo. Cùng với đó, Indonesia cũng có kế hoạch mở rộng từ 750.000 đến 1 triệu ha đất trồng lúa vào năm 2025 nhằm đạt mục tiêu tự chủ lương thực mà Tổng thống Prabowo Subianto đề ra.

Qua đó, ông Zulkifli Hasan nhận định, năm sau nếu cần nhập khẩu thì có thể Indonesia sẽ chỉ một lượng nhỏ gạo tùy thuộc vào nguồn cung. Đồng thời, số lượng gạo nhập khẩu phân bổ của năm nay chưa thực hiện xong sẽ được chuyển vào năm sau. Là thị trường nhập khẩu gạo lớn thứ hai của Việt Nam, việc Indonesia có thể không nhập khẩu gạo vào năm 2025 được cho là tin xấu với gạo Việt Nam.

Theo dự báo của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, xuất khẩu gạo toàn cầu năm 2025 tăng thêm 2,3 triệu tấn so với dự báo công bố trước đây, lên mức 56,3 triệu tấn.

Dự báo nhập khẩu năm 2025 được nâng lên đối với một số quốc gia do giá dự kiến ​​thấp hơn và nguồn cung xuất khẩu lớn hơn, trong đó Trung Quốc, Nepal và Philippines được dự báo có mức tăng lớn nhất. Tuy nhiên, giá gạo toàn cầu dự kiến sẽ giảm trong năm 2025 do nguồn cung tăng. Nguyên nhân do Ấn Độ, nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, đã dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo trắng thường phi Basmati, mở ra một thời kỳ với nguồn cung dồi dào và giá cả phải chăng hơn cho người tiêu dùng toàn cầu.

Dự báo xuất khẩu gạo của Ấn Độ trong năm 2025 được điều chỉnh tăng 3 triệu tấn, lên 21 triệu tấn, trong khi dự báo đối với Brazil, Pakistan, Thái Lan và Việt Nam đều giảm.