Sự bùng nổ của xe điện giá rẻ Trung Quốc đang làm lung lay vị thế thống trị hàng thập kỷ của các hãng ô tô Nhật Bản tại thị trường Đông Nam Á, vốn được xem là “sân nhà” của Toyota, Honda hay Nissan.
Theo phân tích của PwC, thị phần ô tô Nhật Bản tại 6 thị trường lớn nhất Đông Nam Á đã giảm xuống 62% trong nửa đầu năm 2025, so với mức trung bình 77% trong thập niên 2010. Trong khi đó, các hãng xe Trung Quốc đã tăng trưởng nhanh chóng, chiếm hơn 5% tổng doanh số 3,3 triệu xe bán ra hằng năm tại khu vực.
Ông Patrick Ziechmann, đối tác tại PwC Malaysia, nhận định: “Sự gia nhập của các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc đã báo hiệu sự kết thúc của kỷ nguyên thống trị vô song của Nhật Bản tại Đông Nam Á.”
Tại Indonesia – thị trường tiêu dùng lớn nhất khu vực với gần 280 triệu dân – doanh số xe Trung Quốc tăng mạnh dù tổng lượng xe bán ra toàn thị trường suy giảm do khó khăn kinh tế. Toyota vẫn dẫn đầu nhưng doanh số giảm 12% trong 8 tháng đầu năm, xuống còn 161.079 xe. Trái lại, BYD của Trung Quốc tăng trưởng gấp ba lần, đạt gần 19.000 xe. Giá khởi điểm xe điện Trung Quốc tại đây chỉ khoảng 200 triệu Rupiah (tương đương 12.000 USD), tạo lợi thế cạnh tranh lớn.
Ông Jongkie Sugiarto, Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Ô tô Indonesia, cho rằng: “Giá cả là yếu tố quyết định. Người Nhật phải hành động, nếu không họ sẽ mất dần thị phần.” Hiện có khoảng 15 thương hiệu Trung Quốc đã hiện diện tại Indonesia, trong đó một số đã xây dựng nhà máy sản xuất hoặc lắp ráp nội địa.
Tại Singapore, BYD thậm chí đã vượt Toyota để trở thành hãng bán chạy nhất trong năm nay. Chiến lược showroom hiện đại ở trung tâm thương mại và hợp tác với các điểm giải trí giúp thương hiệu Trung Quốc tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng. Các hãng Nhật Bản thừa nhận khó cạnh tranh với lợi thế xe điện của đối thủ.
Các hãng xe Trung Quốc không chỉ cạnh tranh về giá mà còn dẫn đầu trong công nghệ phần mềm. Xpeng đã đưa mẫu X9 có tính năng đỗ xe qua điện thoại thông minh đến khu vực từ đầu năm nay. Chủ tịch Xpeng, ông Brian Gu, khẳng định: “Chúng tôi coi Đông Nam Á là một thị trường đầy tiềm năng.”
Tuy vậy, sự tăng trưởng này vẫn đối mặt rào cản. Nhiều quốc gia trong khu vực yêu cầu sản xuất nội địa để được hưởng trợ cấp. Indonesia sẽ ngừng miễn thuế nhập khẩu với xe điện từ năm sau. Tại Thái Lan, hãng xe Neta đã bị cảnh báo có thể phải hoàn trả trợ cấp nếu không đạt tỷ lệ sản xuất nội địa.
S&P Global Mobility dự báo các hãng Trung Quốc có thể chiếm tới 20% thị phần ô tô Thái Lan vào năm 2032. Xu hướng dịch chuyển sản xuất cũng rõ nét khi Subaru đã đóng cửa nhà máy tại Thái Lan, Suzuki dự kiến rút lui vào cuối năm 2025, trong khi BYD bắt đầu xuất khẩu xe từ Thái Lan sang châu Âu.
Ông Liu Xueliang, Giám đốc bán hàng khu vực châu Á - Thái Bình Dương của BYD, nhấn mạnh: “Các hãng Nhật Bản từng góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế khu vực. Nhưng người tiêu dùng mới là những người quyết định ai sẽ chiến thắng cuối cùng.”
Sự trỗi dậy của xe điện Trung Quốc tại Đông Nam Á không chỉ thách thức vị thế của Nhật Bản, mà còn cho thấy cuộc cạnh tranh toàn cầu trong ngành ô tô đang bước sang một giai đoạn mới, nơi giá cả, công nghệ và chính sách nội địa hóa đóng vai trò quyết định.
Theo FT
