Hàng loạt chuyên viên cấp xã, người đang được giao nhiệm vụ quản lý các trường học lại không xuất thân từ ngành giáo dục, thậm chí có trường hợp từng học quản lý đất đai, chăn nuôi. Việc thiếu hụt chuyên môn, lúng túng trong vận hành, phối hợp, đang đặt ra thách thức cho ngành giáo dục, đặc biệt khi năm học mới đã cận kề.
Theo thống kê của Bộ GD&ĐT, khoảng 70-80% chuyên viên phụ trách giáo dục ở các xã, phường không có chuyên môn, kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực nhưng phải quản lý, chỉ đạo giáo dục.

Công chức phụ trách ngành giáo dục không có chuyên môn sẽ khó khăn trong tham mưu, chỉ đạo các trường học (Ảnh minh họa)
Bà Nguyễn Diệu Bình, chuyên viên phòng Văn hoá - Xã hội phường Láng (Hà Nội) cho biết, trước đây tuy công tác tại Phòng GD&ĐT quận nhưng chuyên môn phụ trách giáo dục mầm non. Khi điều chuyển về phường, bà được giao phụ trách 9 trường học từ mầm non, tiểu học, THCS nên không có chuyên môn sâu, việc tham mưu triển khai chương trình giáo dục các cấp học áp dụng vào thực tế là cái khó.
Một số công chức cấp xã được bố trí phụ trách giáo dục trước đó từng làm ở Văn phòng thống kê, Phòng Nông nghiệp và Môi trường, Hội liên hiệp phụ nữ, Tư pháp... Nhiều công chức cấp xã cảm thấy lúng túng, và bị áp lực, quá tải, không hiểu, không kiểm soát hết công việc được giao.
Thầy Nguyễn Tiến Bắc, Hiệu trưởng Trường THCS Cao Phong (Phú Thọ) chia sẻ, năm học mới cận kề, nhà trường đã chủ động xây dựng kế hoạch giáo dục, chuẩn bị cơ sở vật chất nhưng vẫn còn một số khó khăn như thiếu giáo viên. Việc tuyển dụng giáo viên trường thuộc cấp xã giao cho Phòng Văn hoá - Xã hội chỉ đạo nhưng họ chưa làm tốt vai trò nên trường vẫn phải ở trong cảnh chờ đợi. Trong khi chỉ còn 1 tháng nữa vào năm học mới, việc tuyển dụng giáo viên cho cơ sở giáo dục chắc chắn không làm được.
Theo ông Trần Thế Cương, Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội, sau sáp nhập, Hà Nội có 126 xã, phường. Công chức của phòng Văn hóa - xã hội có 347 người nhưng số từng công tác trong ngành giáo dục chỉ chiếm 25%. Thực tế, có cán bộ ở phòng GD&ĐT trước đây phụ trách một lĩnh vực, thì nay về xã phải phụ trách cả 3 cấp học. Hơn một tháng qua, Hà Nội đưa ra giải pháp đó là tổ chức các cụm chuyên môn theo phạm vi của các quận, huyện trước đây. “Cách này hỗ trợ tốt cho công tác sinh hoạt chuyên môn, tổ chức các cuộc thi dành cho giáo viên và học sinh. Hà Nội cũng yêu cầu ban giám hiệu, giáo viên hỗ trợ chính quyền, phòng văn hóa - giáo dục cấp xã trong chuyên môn, chuyển đổi số…", ông Cương nói.
Theo Bộ GD&ĐT, khảo sát nhanh trên khoảng 1.000 công chức đã được bố trí về làm việc tại Phòng Văn hoá - Xã hội cấp xã, chỉ có khoảng 1/3 số người có chuyên môn về giáo dục, số còn lại chưa có chuyên môn cũng chưa từng có kinh nghiệm trong lĩnh vực này. Thậm chí, có trường hợp chuyên môn thực sự "không liên quan" như cử nhân quản lý đất đai, chăn nuôi... nay được điều làm giáo dục.
Hai vấn đề được quan tâm
Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho rằng, khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, vai trò của công chức cấp xã và Sở GD&ĐT đối với giáo dục đào tạo đặt ra những nhiệm vụ mới. Bộ GD&ĐT đã rà soát, ban hành 2 nghị định quy định về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền về quản lý nhà nước đối với giáo dục đồng thời ban hành 6 thông tư hướng dẫn.
Dù còn khó khăn, lúng túng nhưng việc thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp hướng tới vận hành hệ thống giáo dục trong cả nước tốt hơn trước. Bộ GD&ĐT tiếp tục hỗ trợ ngành giáo dục ở cấp xã và coi đây là việc cấp bách vì cấp xã là khối nền tảng nhất trong hệ thống, cũng là khối đang gặp lúng túng ban đầu. Thực tế đặt ra yêu cầu cần bồi dưỡng, chuẩn hoá đội ngũ, xem xét mô hình cụm trường liên xã hoặc cụm chuyên môn về giáo dục sẽ được thành lập, phụ trách chung cho nhóm 3-5 trường lân cận.
Cũng theo Bộ trưởng Sơn, hai vấn đề được các địa phương đặc biệt quan tâm hiện nay là bổ nhiệm và tuyển dụng đội ngũ nhà giáo, Thông tư 15 Bộ GD&ĐT mới ban hành đã nêu rõ quyền hạn bổ nhiệm đội ngũ lãnh đạo các cơ sở giáo dục. Riêng về tuyển dụng giáo viên, quy định rõ là ngành giáo dục đứng ra đảm nhiệm, cụ thể là giao vai trò cho Sở GD&ĐT nhưng đề xuất nhu cầu là từ các cơ sở giáo dục, cấp xã chịu trách nhiệm tổng hợp.