Đó có thể là dấu hiệu của mã độc điều khiển từ xa (Remote Access Trojan - RAT).
Dấu hiệu thiết bị nhiễm RAT
RAT là một chương trình độc hại được thiết kế để cấp quyền truy cập trái phép cho tin tặc, thường được ngụy trang dưới dạng phần mềm hợp pháp.
Một trong những triệu chứng rõ ràng nhất là thiết bị của bạn tự tắt, khởi động lại hoặc bật nguồn một cách bất thường. Ví dụ, điện thoại của bạn có thể tự khởi động lại vào ban đêm khi không sử dụng, hoặc máy tính tự bật mà không có sự can thiệp của bạn.
Các dấu hiệu khác bao gồm:
- Hành vi bất thường của thiết bị: Hiệu suất chậm, thường xuyên bị treo hoặc ứng dụng tự mở/đóng.
- Hoạt động mạng đáng ngờ: Sử dụng dữ liệu không rõ nguyên nhân hoặc kết nối với các máy chủ lạ.
- File bị mất hoặc thay đổi: Các tệp biến mất, bị chỉnh sửa hoặc xuất hiện các tệp lạ trên thiết bị.
Những triệu chứng này có thể không được chú ý trong thời gian dài vì RAT được thiết kế để hoạt động lén lút, khiến việc phát hiện sớm trở nên khó khăn.
Rủi ro từ RAT
Hậu quả của nhiễm RAT có thể rất nghiêm trọng. Tin tặc có thể lợi dụng RAT để:
- Đánh cắp dữ liệu nhạy cảm: Truy cập thông tin cá nhân như thông tin ngân hàng, mật khẩu hoặc tài liệu riêng tư.
- Theo dõi hoạt động: Sử dụng camera hoặc micro của thiết bị để do thám bạn.
- Thực hiện hành vi độc hại: Cài đặt thêm phần mềm độc hại, phát động tấn công từ chối dịch vụ (DDoS) hoặc khóa bạn khỏi thiết bị.
- Thiệt hại tài chính: Các ứng dụng miễn phí từ nguồn không xác minh thường là con đường lây nhiễm RAT, dẫn đến tổn thất tài chính hoặc lộ dữ liệu.
Ví dụ, mã độc “Octo” – một biến thể RAT – có thể vô hiệu hóa Google Protect, thao túng thông báo và thực hiện các hành động trái phép trên thiết bị Android mà người dùng không hay biết.
Biện pháp bảo vệ khỏi RAT
Để bảo vệ thiết bị khỏi RAT và giảm thiểu rủi ro, hãy thực hiện các bước sau:
- Quét virus định kỳ:
- Sử dụng phần mềm diệt virus uy tín để phát hiện và loại bỏ RAT. Hãy lên lịch quét định kỳ để phát hiện mối đe dọa sớm.
- Tránh ứng dụng không rõ nguồn gốc:
- Các ứng dụng miễn phí từ nguồn không chính thức là nguyên nhân phổ biến gây nhiễm RAT. Chỉ tải ứng dụng từ các nền tảng đáng tin cậy như Google Play Store hoặc Apple App Store, đồng thời kiểm tra đánh giá và thông tin nhà phát triển trước khi cài đặt.
- Cập nhật phần mềm thường xuyên:
- Luôn cập nhật hệ điều hành, trình duyệt và ứng dụng để vá các lỗ hổng mà RAT có thể khai thác. Phần mềm lỗi thời là điểm xâm nhập phổ biến của mã độc.
- Khởi động ở chế độ an toàn:
- Nếu nghi ngờ nhiễm RAT, hãy khởi động thiết bị ở Chế độ An toàn để vô hiệu hóa ứng dụng bên thứ ba và ngăn mã độc hoạt động. Điều này cho phép bạn kiểm tra và gỡ bỏ phần mềm đáng ngờ.
- Khôi phục cài đặt gốc:
- Nếu nhiễm mã độc vẫn tiếp diễn, hãy cân nhắc khôi phục cài đặt gốc sau khi sao lưu dữ liệu quan trọng. Đây là biện pháp cuối cùng vì nó sẽ xóa toàn bộ dữ liệu. Hãy đảm bảo sao lưu vào nơi an toàn, không bị nhiễm mã độc.
- Sử dụng tường lửa và giám sát mạng:
- Kích hoạt tường lửa để chặn các kết nối mạng trái phép. Theo dõi hoạt động mạng của thiết bị để phát hiện các mẫu bất thường, như kết nối với máy chủ không rõ nguồn gốc.
- Cẩn thận với email và liên kết:
- RAT thường lây lan qua email lừa đảo hoặc liên kết độc hại. Tránh mở tệp đính kèm hoặc nhấp vào liên kết từ các nguồn không xác định, vì chúng có thể cài đặt RAT dưới dạng tệp hợp pháp.
