Tìm kiếm, huy động các nguồn tài chính xây dựng “ngôi nhà xanh” cho thế giới

Trong các ngày từ 23-25/9/2025, tại Đà Nẵng diễn ra Hội nghị khu vực châu Âu, châu Á - Thái Bình Dương (EAPAC) lần thứ 11 của Tổ chức Sáng kiến tài chính về đa dạng sinh học (BIOFIN) thuộc Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP).

Sự kiện đã quy tụ hơn 120 chuyên gia và đại diện chính phủ các nước châu Âu, châu Á - Thái Bình Dương đến từ hơn 40 quốc gia, đây là diễn đàn quan trọng nhằm thúc đẩy hợp tác, tìm kiếm giải pháp tài chính sáng tạo cho bảo tồn đa dạng sinh học, trong đó Việt Nam được đánh giá là một điển hình tích cực với nhiều thành tựu và cam kết mạnh mẽ.

VIỆT NAM KIÊN ĐỊNH CON ĐƯỜNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG GẮN VỚI THIÊN NHIÊN

Phát biểu phiên khai mạc hội nghị vào ngày 23/9, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Quốc Trị nhấn mạnh: "Việt Nam là thành viên của nhiều công ước quốc tế về đa dạng sinh học từ năm 1989 và cũng là một trong những quốc gia tham gia Sáng kiến tài chính đa dạng sinh học (BIOFIN). Trong chiến lược phát triển quốc gia, Việt Nam luôn coi bảo tồn thiên nhiên gắn với phát triển bền vững là ưu tiên hàng đầu".

Những năm qua, Việt Nam đã đạt nhiều kết quả quan trọng trong bảo tồn đa dạng sinh học. Tỷ lệ che phủ rừng ổn định ở mức 42%, nhiều hệ sinh thái được phục hồi, diện tích khu bảo tồn liên tục mở rộng. Hiện cả nước có 9 khu Ramsar, 11 khu dự trữ sinh quyển UNESCO, 15 Vườn di sản ASEAN cùng nhiều khu vực có tầm quan trọng quốc tế khác.

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị: "Việt Nam đang thử nghiệm và triển khai các công cụ tài chính mới như tín chỉ carbon, tín chỉ đa dạng sinh học, bảo hiểm rủi ro thiên nhiên và quỹ bảo tồn".

Đặc biệt, chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng đã tạo nguồn thu ổn định, mỗi năm đóng góp trên 3.000 tỷ đồng cho bảo tồn và sinh kế cộng đồng. Bên cạnh đó, Việt Nam đang thử nghiệm và triển khai các công cụ tài chính mới như tín chỉ carbon, tín chỉ đa dạng sinh học, bảo hiểm rủi ro thiên nhiên và quỹ bảo tồn.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị cũng thẳng thắn chỉ ra rằng khoảng cách tài chính cho bảo tồn tại Việt Nam vẫn rất lớn so với nhu cầu thực tế. Áp lực từ phát triển kinh tế - xã hội, đô thị hóa nhanh, biến đổi khí hậu và thiên tai khốc liệt đang đặt ra nhiều thách thức trong việc huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực.

Trong bối cảnh cộng đồng quốc tế đang triển khai Khung Đa dạng sinh học toàn cầu Côn Minh - Montreal, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị cho rằng huy động nguồn lực tài chính được xem là then chốt để biến cam kết thành hành động cụ thể; đồng thời khẳng định: "Việt Nam coi trọng hợp tác quốc tế, đặc biệt với UNDP và các đối tác phát triển, để chia sẻ kinh nghiệm, huy động nguồn lực cho bảo tồn thiên nhiên. Việt Nam cam kết đồng hành cùng cộng đồng quốc tế vì một tương lai bền vững, hài hòa với thiên nhiên”.

Hội nghị quy tụ đại biểu đến từ hơn 40 quốc gia.

Khẳng định Đà Nẵng luôn kiên định phát triển hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và bảo tồn sinh thái, Phó Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng Trần Nam Hưng cho biết nhiều năm qua, thành phố đã triển khai hiệu quả các sáng kiến bảo vệ thiên nhiên, tiêu biểu như bảo tồn voọc chà vá chân nâu, voọc chà vá chân xám – loài linh trưởng quý hiếm đặc hữu vùng Nam Trung Bộ. Đồng thời, thành phố cũng thúc đẩy du lịch sinh thái, kinh tế tuần hoàn, hướng tới hình ảnh “thành phố xanh, hiện đại và đáng sống”.

Ông Hưng nhấn mạnh: “Đà Nẵng hiểu rằng phát triển bền vững không thể tách rời việc gìn giữ môi trường sống tự nhiên. Quan hệ hợp tác quốc tế trong khuôn khổ BIOFIN không chỉ giúp địa phương nâng cao năng lực quản lý môi trường, mà còn cải thiện sinh kế cho người dân.”

TÌM LỜI GIẢI CHO “BÀI TOÁN TÀI CHÍNH XANH”

Bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam, cho biết UNDP đã đồng hành cùng Việt Nam hàng thập kỷ trong bảo tồn đa dạng sinh học, giảm thiểu rủi ro khí hậu và phát triển bền vững. UNDP cam kết tiếp tục hỗ trợ Việt Nam huy động nguồn lực và triển khai các giải pháp hiệu quả cho thiên nhiên.

Theo bà Khalidi, khoảng trống tài chính cho đa dạng sinh học toàn cầu hiện nay lên tới hơn 700 tỷ USD mỗi năm. Nếu chỉ tiếp tục cách làm cũ, thế giới khó có thể lấp đầy khoảng trống này. “Tài chính cho đa dạng sinh học không chỉ là huy động tiền bạc, mà là thay đổi mang tính hệ thống: điều chỉnh chính sách, khuyến khích thị trường để nền kinh tế phát triển nhờ bảo vệ thiên nhiên thay vì khai thác cạn kiệt,” bà nhấn mạnh.

Bà Khalidi: "Khoảng trống tài chính cho đa dạng sinh học toàn cầu hiện nay lên tới hơn 700 tỷ USD mỗi năm".

BIOFIN đã chứng minh hiệu quả, khi huy động được hơn 1,6 tỷ USD cho thiên nhiên tại 41 quốc gia kể từ năm 2018. Tại Việt Nam, BIOFIN đang thúc đẩy thay đổi cách quản lý bảo tồn biển, từ mô hình Nhà nước dẫn dắt sang mô hình đồng quản lý với sự tham gia của cộng đồng, hợp tác xã và khu vực tư nhân. Điều này mở ra cơ hội để bảo tồn được tài trợ và quản lý bền vững, mang lại lợi ích lâu dài cho cả hệ sinh thái và cộng đồng.

Trong khuôn khổ hội nghị kéo dài ba ngày, hơn 120 chuyên gia và đại diện chính phủ các nước đã chia sẻ sáng kiến đổi mới tài chính cho bảo tồn thiên nhiên. Các công cụ đa dạng như tín chỉ đa dạng sinh học, trái phiếu xanh, bảo hiểm thiên nhiên, công cụ nợ và vốn chủ sở hữu được xem là giải pháp thiết thực để thực hiện mục tiêu đa dạng sinh học quốc gia, đồng thời thúc đẩy tăng trưởng kinh tế toàn diện.

Chương trình nghị sự của hội nghị nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kết hợp cải cách chính sách công với các công cụ tài chính sáng tạo, đồng thời tăng cường hợp tác công - tư và hợp tác khu vực. Đây được coi là chìa khóa để thu hẹp khoảng trống tài chính, biến những cam kết toàn cầu thành hành động thực chất.

Bà Ramla Khalidi bày tỏ niềm tin: “Những thay đổi là có thể, và BIOFIN đang mở lối đi đó. Việt Nam cùng các quốc gia khác có thể trở thành hình mẫu về cách huy động tài chính và chuyển đổi quản lý thiên nhiên để hướng tới một tương lai xanh, bền vững.”

Với sự đồng hành của UNDP, cùng cam kết mạnh mẽ của Chính phủ và địa phương, Việt Nam được kỳ vọng sẽ tiếp tục mở rộng “ngôi nhà xanh”, đóng góp tích cực vào nỗ lực chung của nhân loại trong việc ngăn chặn suy giảm đa dạng sinh học và phục hồi hệ sinh thái.