Từ học sinh trường làng đến nhà khoa học toàn cầu

Từng học trường làng, gia cảnh nghèo khó, tiếng Anh kém, nhưng bằng ý chí kiên cường và khát vọng vươn lên, TS. Chu Đình Tới đã viết nên hành trình truyền cảm hứng: từ cậu học trò quê Ba Vì trở thành tiến sĩ y học châu Âu, nhà khoa học Việt Nam có ảnh hưởng quốc tế – và lựa chọn trở về để phụng sự đất nước.

TS Chu Đình Tới.

Hành trình vượt nghèo, chạm tới học bổng danh giá nhất châu Âu

Sinh ra và lớn lên tại xã Bất Bạt, huyện Ba Vì, Hà Nội, một vùng quê nghèo nơi mỗi năm chỉ có vài học sinh đỗ đại học, cậu học trò Chu Đình Tới đã sớm ý thức được rằng tri thức là con đường duy nhất để thay đổi cuộc đời.

Năm 2001, anh là một trong số 13 học sinh của xã thi đỗ đại học, và 1 trong hai người đỗ cả hai trường.

Đỗ Đại học Kinh tế Quốc dân và Học viện Nông nghiệp Việt Nam, anh chọn Học viện Nông nghiệp Việt Nam, chuyên ngành Thú y. Khi đó, giấc mơ lớn nhất của anh là đỗ đại học, có một công việc ổn định để thoát nghèo, chưa bao giờ nghĩ đến mình sẽ đi du học.

Nhưng rồi, bằng nỗ lực, khát khao chinh phục đỉnh cao tri thức, Chu Đình Tới dần chinh phục hàng loạt học bổng Thạc sĩ rồi TS ở trời Âu. Đặc biệt, anh là một trong 25 người trên thế giới xuất sắc nhận được học bổng toàn phần sau Tiến sĩ Marie Curie về y học của Liên minh Châu Âu từ năm 2015, trở thành nhà nghiên cứu khoa học uy tín thế giới.

Hoàn thành chương trình nghiên cứu danh giá tại châu Âu, TS. Chu Đình Tới đứng trước nhiều cơ hội làm việc với mức đãi ngộ hấp dẫn ở nước ngoài, nhưng TS Chu Đình Tới quyết định trở về Việt Nam cống hiến.

Hiện anh là Trưởng Khoa Các khoa học ứng dụng, Giám đốc Trung tâm Y sinh và Sức khoẻ cộng đồng thuộc Trường Quốc tế (Đại học Quốc gia Hà Nội). Các nhóm nghiên cứu do anh thành lập luôn có khoảng 20 sinh viên, học viên ưu tú đến từ nhiều trường: ĐH Y Hà Nội, Học viện Quân y, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên, Học viện Y Dược học Cổ truyền…

"Không gì là không thể nếu biết biến ước mơ thành hành động”

Không chỉ làm khoa học, TS Chu Đình Tới còn miệt mài chia sẻ kinh nghiệm “săn” học bổng với sinh viên, đồng nghiệp và độc giả. Cuốn sách Tôi đã đi du học bằng học bổng như thế nào? do anh viết là cẩm nang quý giá cho hàng ngàn bạn trẻ có ước mơ học tập ở nước ngoài. Cuốn sách không tô vẽ thành công mà kể lại một cách chân thực con đường đầy gian truân nhưng đáng tự hào, từ làng quê nghèo, từng trượt tiếng Anh đến học bổng châu Âu danh giá.

Nếu có một câu nói để mô tả về TS Chu Đình Tới, thì có lẽ đó là: “Không gì là không thể nếu chúng ta biết biến ước mơ thành hành động”, đúng như lời nhắn nhủ của anh. Anh là hình mẫu điển hình của thế hệ trí thức trẻ Việt Nam: đi xa để trở về, để phụng sự đất nước bằng tri thức, tâm huyết.

Giống như phần lớn học sinh ở nông thôn Việt Nam, trong suốt giai đoạn phổ thông từ cấp một đến cấp ba anh đều học trường làng. Anh chia sẻ: “Bản thân tôi tự nhận thấy, mình không xuất sắc trong giai đoạn phổ thông, bằng chứng là trong suốt 12 năm học, chỉ có vài năm tôi đạt danh hiệu học sinh giỏi, còn lại đều chỉ là học sinh tiên tiến”.

Cha anh là bộ đội về hưu, mẹ khi đó làm nông, nên thu nhập chủ yếu phụ thuộc vào nguồn lương hưu của cha và nghề nông của mẹ. Tuy nhiên, anh may mắn khi có được người bố, người mẹ biết nhìn xa trông rộng, làm tất cả vì con, vì tương lai con cái được ăn học đến nơi đến chốn.

“Cha mẹ luôn dành tất cả để anh em tôi học tập, cả về thời gian và vật chất. Trong khi các bạn đồng trang lứa với tôi phần lớn đều phải chăn trâu, chăn bò, làm nông, bán hàng,... để phụ giúp kinh tế gia đình, anh em tôi không phải làm việc gì cả, chỉ tập trung vào học tập. Tôi còn nhớ khi tôi đang học cấp ba, trưa nắng mẹ một mình đi gặt, một mình suốt lúa ngoài sân. Cha tôi là thương binh nên không đủ sức khỏe phụ giúp mẹ. Mồ hôi mẹ ướt áo nhưng mẹ không cho tôi giúp, mẹ bắt tôi ngồi học. Tôi thương mẹ, muốn đi nấu cơm đỡ mẹ, mẹ cũng không đồng ý. Mẹ bảo: "Việc của con là cố gắng học, suốt lúa xong mẹ sẽ đi nấu cơm...”, anh kể lại.

Xuất phát điểm thấp với rào cản là tiếng Anh kém, không có mối quan hệ quốc tế, kinh nghiệm nghiên cứu khoa học gần như chưa có gì… ban ngày đi học, tối anh tự học tiếng Anh, đọc các diễn đàn học bổng, gửi hàng trăm email tới giáo sư khắp nơi, sửa từng câu chữ trong hồ sơ xin học bổng... Có lần anh trượt, có lúc muốn bỏ cuộc. Nhưng rồi từng bước, anh đã đạt được những mục tiêu từ những nỗ lực không mệt mỏi của mình.

Một trong những giai đoạn vất vả nhất là khi hoàn thiện luận án tiến sĩ. Để kịp bảo vệ luận án tại Ba Lan và bắt đầu công việc sau tiến sĩ tại Na Uy, anh làm việc hơn 12 tiếng mỗi ngày suốt hơn một tuần liên tục. Có những đêm 4h sáng, anh và giáo sư hướng dẫn – GS Leslie P. Kozak – vẫn trao đổi email về từng chi tiết của bản thảo. Vì quá tập trung, anh có ngày chỉ ăn đúng một bữa, nhiều lần quên cả ngủ.

Khi luận án được bảo vệ thành công, GS Kozak – người thầy người Mỹ – đã bật khóc. Ông nói, hành trình học thuật của TS Tới giống như “một người leo núi mạo hiểm”, bởi anh đi từ một nền văn hóa xa lạ, nhưng lại vượt lên để tốt nghiệp sớm hơn cả những nghiên cứu sinh đến từ các quốc gia có nền khoa học phát triển. Điều đó, với ông, là một kỳ tích.

“Tôi đã làm được thì chắc chắc các em sẽ làm được và sẽ làm tốt hơn”, đó chính là lời nhắn nhủ, sự khích lệ, động viên cua anh dành cho các thế hệ học sinh, sinh viên.