Tăng cường chế tài xử lý hành vi lựa chọn giới tính thai nhi ở Việt Nam

Chiều 10/11, Quốc hội dành nhiều thời gian thảo luận tại hội trường về dự án Luật Dân số.

BỔ SUNG THÊM CÁC CHẾ TÀI

Tham gia thảo luận, đại biểu Nguyễn Minh Tâm (Đoàn Quảng Trị) dẫn dự thảo luật quy định: Đình chỉ đối với người hành nghề y có hành vi công bố, thông báo, tiết lộ thông tin về giới tính thai nhi cho khách hàng trừ trường hợp xác định giới tính phục vụ chẩn đoán và điều trị các bệnh di truyền liên quan giới tính theo quy định của Bộ Y tế.

Theo đại biểu, hiện nay, không ít gia đình lựa chọn giới tính thai nhi ngay từ khi bắt đầu thực hiện các thủ thuật IVF và người hành nghề y cũng có nhiều cách tiết lộ giới tính thai nhi, đơn cử cách nói ám chỉ giống bố, giống mẹ hoặc "được như ý nguyện", giống một bác khác trong nội...

Từ đó, bà đặt câu hỏi: Quy định chung như dự thảo luật có đảm bảo kiểm soát được những hình thức tiết lộ trên hay không?.

Đồng thời, đại biểu đề nghị bổ sung giải thích từ "tiết lộ giới tính" theo hướng là mọi hành vi trực tiếp hoặc gián tiếp cung cấp thông tin, nhận định về giới tính thai nhi bằng lời nói, ký hiệu, ám chỉ, hình ảnh, ký hiệu màu, ký tự viết tắt, tin nhắn, hồ sơ điện tử bao gồm cả tư vấn trước và sau siêu âm và trong quy trình hỗ trợ sinh sản, trừ trường hợp y tế để chẩn đoán điều trị di truyền liên quan phác đồ của Bộ Y tế.

Đồng tình quy định đình chỉ đối với người hành nghề y có hành vi công bố, tiết lộ giới tính thai nhi cho khách hàng tại dự thảo luật, song đại biểu Tâm đề nghị bổ sung thêm các chế tài khác đi kèm từng mức độ vi phạm, ví dụ cảnh cáo, phạt hành chính, đình chỉ, thu hồi giấy phép hành nghề áp dụng cho cả cá nhân và cơ sở.

Mặt khác, cần thiết lập những công cụ phát hiện khả thi như kết nối dữ liệu để kiểm tra đột xuất, quản lý thiết bị di động để kiểm soát quảng cáo, nhằm đảm bảo tính răn đe và phù hợp thực tiễn.

Đáng chú ý, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo phối hợp các cơ quan có thẩm quyền liên quan rà soát, bổ sung vào Bộ luật Hình sự quy định khung tội danh về hành vi lựa chọn giới tính thai nhi gây hậu quả nghiêm trọng; bổ sung vào luật xử lý vi phạm hành chính quy định mức phạt, thẩm quyền, thủ tục, biện pháp khắc phục hậu quả cụ thể với hành vi tổ chức, môi giới, trục lợi có hệ thống việc lựa chọn giới tính khi sinh…

ĐỀ XUẤT KHEN THƯỞNG CẶP VỢ CHỒNG SINH ĐỦ HAI CON GÁI

Trong khi đó, đại biểu Phạm Thị Minh Huệ (Đoàn Cần Thơ) nêu quan điểm, để duy trì mức sinh thay thế, không chỉ cần hỗ trợ tài chính với phụ nữ sinh đủ hai con, mà còn cần bổ sung biện pháp, cơ chế chính sách đối với phụ nữ sinh con thứ ba trở lên.

Nhấn mạnh tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh ở nước ta ngày càng nghiêm trọng, bà Huệ cho biết, tỷ số giới tính khi sinh theo chuẩn mực sinh học ở mức 104 đến 106 bé trai trên 100 bé gái. Khi tỷ số này vượt quá 106 bé trai trên 100 bé gái, cho thấy sự khác biệt với mức sinh học bình thường và phản ánh những can thiệp có chủ ý trên khía cạnh về giới.

Cũng theo bà Huệ, trên thực tế, vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh ở Việt Nam đã được phát hiện qua các cuộc điều tra biến động dân số hàng năm. Theo số liệu báo cáo quốc gia về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2021 - 2024 của Cục Thống kê công bố tháng 4/2025, từ năm 2021 - 2024, tỷ số giới tính khi sinh lần lượt là 109,75, 109,7 và 110,7 bé trai trên 100 bé gái, liên tục vượt xa mức chuẩn mực sinh học.

"Nếu mất cân bằng giới tính khi sinh tiếp tục ở mức cao, đến năm 2034, Việt Nam sẽ thừa khoảng 1,5 triệu nam giới trong độ tuổi 15 - 49. Con số này sẽ tăng lên 1,8 triệu vào năm 2059.

Đây là vấn đề đáng lo ngại, không chỉ ảnh hưởng cuộc sống của cá nhân, gia đình, dòng tộc, mà còn để lại những hệ lụy khôn lường, tác động trực tiếp đời sống xã hội và sự phát triển bền vững của đất nước cả trong hiện tại và tương lai", nữ đại biểu phân tích.

Từ đó, bà kiến nghị bổ sung quy định về khuyến khích, khen thưởng đối với những cặp vợ chồng sinh đủ hai con đều là gái; đồng thời, nghiên cứu bổ sung chính sách hỗ trợ người vô sinh, hiếm muộn, khuyến khích ứng dụng tiến bộ khoa học trong hỗ trợ, hỗ trợ sinh sản.